De Groenlandse walvis is perfect aangepast aan een leven tussen het ijs en staat bekend om zijn enorme kop, dikke speklaag en indrukwekkende levensduur. Als een van de weinige walvissoorten die zijn hele leven in de Arctische en subarctische wateren doorbrengt, heeft hij unieke eigenschappen ontwikkeld.
1. Ze hebben de dikste speklaag van alle dieren
Om te overleven in het ijskoude Arctische water, heeft de Groenlandse walvis een extreem dikke speklaag ontwikkeld. Deze isolerende laag vet kan op sommige plaatsen wel 50 centimeter dik zijn, de dikste van alle dieren op aarde.
Dit spek beschermt niet alleen tegen de kou, maar dient ook als een cruciale energiereserve voor periodes waarin voedsel schaarser is, en het helpt bij het drijfvermogen van het dier.
2. Ze kunnen meer dan 200 jaar oud worden
Net als de Groenlandse haai, behoort de Groenlandse walvis tot de langst levende zoogdieren ter wereld. Analyse van aminozuren in de ooglens en de vondst van oude, stenen harpoenpunten (van mislukte jachtpogingen uit de 19e eeuw) in recent gedode walvissen, hebben aangetoond dat individuen leeftijden van meer dan 200 jaar kunnen bereiken.
3. Hun kop beslaat bijna een derde van hun lichaamslengte
De Groenlandse walvis heeft een gigantische kop, die wel 40% van zijn totale lichaamslengte kan uitmaken. Deze enorme, sterk gebogen kop herbergt niet alleen de hersenen, maar ook de extreem lange baleinplaten. De versterkte schedel stelt de walvis in staat om door zee-ijs te breken dat tot wel 60 centimeter dik is, om zo ademgaten te creëren.
4. Ze hebben de langste baleinen van alle walvissen
Groenlandse walvissen zijn filtervoeders en bezitten de langste baleinplaten van alle walvissoorten. Deze platen, gemaakt van keratine (hetzelfde materiaal als menselijk haar en nagels), hangen in rijen aan hun bovenkaak en kunnen wel 4 meter lang worden.
Ze gebruiken deze fijne ‘zeef’ om enorme hoeveelheden kleine prooidieren, voornamelijk zoöplankton zoals copepoden en krill, uit het water te filteren.
5. Ze hebben geen rugvin
In tegenstelling tot veel andere walvissoorten, zoals de bultrug of de blauwe vinvis, heeft de Groenlandse walvis geen rugvin. Het ontbreken van een rugvin is waarschijnlijk een aanpassing aan het leven onder het zee-ijs.
Zonder uitstekende vin kunnen ze gemakkelijker onder ijsplaten door zwemmen en aan het oppervlak komen om te ademen in kleine openingen of door dun ijs te breken.
6. Ze communiceren met complexe liederen
Groenlandse produceren vele geluiden, waaronder lange, complexe en soms luidruchtige ‘liederen’, vooral tijdens de wintermaanden en het paringsseizoen.
Deze liederen verschillen per populatie en lijken een rol te spelen in sociale interactie, navigatie en mogelijk het aantrekken van partners. De diversiteit en complexiteit van hun repertoire is opmerkelijk.
7. Ze blijven hun hele leven in koude wateren
Terwijl veel andere grote walvissen migreren tussen koude voedselgebieden en warme voortplantingsgebieden, brengt de Groenlandse walvis zijn hele leven door in de koude Arctische en subarctische wateren.
Ze volgen de seizoensgebonden bewegingen van het zee-ijs, trekken in de zomer naar het noorden als het ijs zich terugtrekt en in de winter naar het zuiden als het ijs zich uitbreidt, maar blijven altijd in koude streken.
8. Ze werden bijna uitgeroeid door commerciële walvisvaart
Vanwege hun dikke speklaag (waardevolle olie), lange baleinen (gebruikt voor o.a. korsetten en paraplu’s) en relatief trage zwemsnelheid, waren Groenlandse walvissen een geliefd doelwit voor commerciële walvisvaarders vanaf de 17e eeuw.
Intensieve bejaging bracht de soort aan de rand van uitsterven. Sinds het internationale verbod op commerciële walvisvaart herstellen de populaties zich langzaam, maar ze zijn nog steeds kwetsbaar.
9. Ze hebben een culturele betekenis voor inheemse Arctische volkeren
Voor veel inheemse volkeren in het Arctisch gebied, zoals de Inuit en Yupik, speelt de Groenlandse walvis al eeuwenlang een centrale rol in hun cultuur, spiritualiteit en levensonderhoud.
De traditionele, duurzame jacht op een beperkt aantal walvissen voorziet gemeenschappen van voedsel, materialen en culturele continuïteit. Deze jacht wordt tegenwoordig internationaal gereguleerd.
10. Ze hebben unieke genetische aanpassingen voor een lang leven
Het genoom van de Groenlandse walvis is ontrafeld en wetenschappers hebben unieke genen gevonden die mogelijk verband houden met hun lange levensduur en weerstand tegen ouderdomsziekten zoals kanker. Genen betrokken bij DNA-reparatie, celcyclusregulatie en veroudering lijken bij deze walvissen anders te functioneren dan bij kortlevende zoogdieren. Dit maakt ze een belangrijk modelorganisme voor onderzoek naar veroudering.
