Met hun vosachtige kop, grote ogen en indrukwekkende spanwijdte zijn vleerhonden een opvallende verschijning in de nachtelijke hemel van (sub)tropisch Azië, Australië en eilanden in de Stille en Indische Oceaan.
In dti artikel lees je 10 interessante feiten over deze gevleugelde reuzen.
1. Ze behoren tot de grootste vleermuizen ter wereld
Grote vleerhonden doen hun naam eer aan. Soorten zoals de Kalong (of Maleise vliegende hond, Pteropus vampyrus) en de Goudkruinvleerhond (Acerodon jubatus) kunnen een spanwijdte bereiken van wel 1,5 tot 1,7 meter!
Hun lichaamsgewicht kan oplopen tot meer dan 1 kilogram. Hoewel hun lichaam zelf niet extreem groot is (ongeveer 30 cm lang), maakt hun enorme vleugeloppervlak ze tot de zwaargewichten onder de vleermuizen.
2. Ze hebben een vosachtig gezicht en grote ogen
In tegenstelling tot de vaak ‘griezelige’ gezichten van insectenetende vleermuizen, hebben grote vleerhonden een snuit die meer lijkt op die van een kleine hond of vos, vandaar de naam ‘vliegende honden’.
Ze hebben ook relatief grote ogen. Dit komt doordat ze, anders dan de meeste microbats, niet vertrouwen op echolocatie om te navigeren en voedsel te vinden, maar voornamelijk op hun zicht en reukvermogen.
3. Ze gebruiken geen echolocatie
De overgrote meerderheid van de grote vleerhonden gebruikt geen echolocatie, het systeem van geluidsgolven uitzenden en echo’s opvangen dat microbats gebruiken om in het donker te ‘zien’. Grote vleerhonden navigeren ’s nachts op zicht en geur.
De enige uitzondering is het geslacht *Rousettus* (fruitvleermuizen), die een simpele vorm van echolocatie gebruiken door met hun tong te klikken.
4. Ze zijn frugivoren en nectarivoren
Grote vleerhonden zijn essentieel voor de ecosystemen waarin ze leven, omdat ze zich voornamelijk voeden met fruit, nectar en pollen.
Ze eten het zachte vruchtvlees en spugen de vezels en zaden vaak uit, of de zaden passeren onverteerd hun spijsverteringskanaal. Nectar likken ze uit bloemen met hun lange tong. Favoriete voedselbronnen zijn onder andere vijgen, mango’s, bananen en de bloesems van eucalyptus- en doerianbomen.
5. Ze zijn cruciale bestuivers en zaadverspreiders
Door hun dieet spelen grote vleerhonden een uiterst belangrijke rol als bestuivers en zaadverspreiders, vooral voor nachtbloeiende planten en bomen met grote vruchten. Terwijl ze nectar drinken, raakt hun vacht bedekt met pollen, dat ze vervolgens overbrengen naar andere bloemen.
Door fruit te eten en de zaden elders uit te poepen, helpen ze bij de verspreiding en regeneratie van bossen over grote afstanden, soms wel tientallen kilometers per nacht.
6. Ze leven in grote, luidruchtige kolonies
Veel soorten grote vleerhonden zijn zeer sociaal en leven overdag in grote kolonies. Deze kolonies kunnen zich bevinden in hoge bomen, mangroven of soms grotten en kunnen variëren van enkele tientallen tot tienduizenden, of in uitzonderlijke gevallen zelfs honderdduizenden individuen. Deze kolonies zijn vaak erg luidruchtig, met constant gekwetter, gekrijs en gefladder.
7. Ze kunnen grote afstanden afleggen op zoek naar voedsel
Om voldoende fruit en nectar te vinden, moeten grote vleerhonden vaak grote afstanden afleggen. Ze kunnen elke nacht tientallen kilometers vliegen van hun rustplaats naar foerageergebieden en weer terug. Deze mobiliteit maakt hen effectieve zaadverspreiders over een groot gebied, wat helpt om genetische diversiteit in plantenpopulaties te behouden en bossen te verbinden.
8. Ze hangen ondersteboven, zelfs tijdens het rusten en eten
Zoals de meeste vleermuizen, hangen grote vleerhonden ondersteboven aan hun poten wanneer ze rusten in hun kolonies. Ze gebruiken hun sterke klauwen om zich vast te grijpen aan takken. Ze wikkelen zich vaak in hun eigen vleugels als een soort deken voor warmte of bescherming. Zelfs tijdens het eten van fruit hangen ze vaak ondersteboven, waarbij ze het fruit met hun poten vasthouden.
9. Ze worden bedreigd door habitatverlies en jacht
Veel soorten grote vleerhonden worden geconfronteerd met ernstige bedreigingen. Ontbossing en de omzetting van hun leefgebied voor landbouw of stedelijke ontwikkeling vernietigen hun voedselbronnen en rustplaatsen. Daarnaast worden ze in veel gebieden bejaagd voor hun vlees (‘bushmeat’), voor traditionele medicijnen, of omdat ze als plaag worden gezien in fruitboomgaarden.
10. Ze kunnen dragers zijn van ziektes, maar zijn essentieel voor ecosystemen
Grote vleerhonden zijn in het nieuws gekomen als mogelijke reservoirs voor bepaalde virussen (zoals Hendra, Nipah en mogelijk Ebola-gerelateerde virussen).
Hoewel dit gezondheidsrisico’s met zich meebrengt bij nauw contact, is het cruciaal om te benadrukken dat deze dieren een onmisbare ecologische rol vervullen. Het uitroeien van vleerhondpopulaties zou desastreuze gevolgen hebben voor de bestuiving en zaadverspreiding in tropische ecosystemen.
