De velociraptor: ken je hem nog van de Jurassic Park- en Jurassic World-films? Deze dinosoort speelde een vooraanstaande rol in de Hollywoodkaskrakers. De velociraptor wordt er afgeschilderd als een grote en bloeddorstige dino, die er niet voor terugschrikt om mensen in één hap op te slokken. Maar… zoals dat zo vaak gebeurt in Hollywoodfilms, strookt niet alles wat je ziet met de waarheid. De filmmakers kozen de velociraptor als hoofdrolspeler omdat zijn naam niet zo moeilijk uit te spreken is, maar in feite baseerden ze zich op een totaal andere dinosoort. Lees hieronder meer over de werkelijke kenmerken van de velociraptor, een dinosauriër die ongeveer 75 miljoen jaar geleden op aarde rondliep.
De dino’s van Jurassic Park en Jurassic World waren geen velociraptors
De angstaanjagende grote dino’s die de hoofdpersonages in de Jurassic-films aanvallen en doden, zijn dus geen velociraptors. De special effects-medewerkers en de scriptschrijvers in Hollywood lieten zich inspireren door een volledig andere dinosoort, namelijk de Deinonychus antirrhopus.
Een benaming die lang niet zo lekker in de mond ligt als ‘velociraptor’, toch? De Deinonychus antirrhopus leefde al 30 miljoen jaar op onze wereldbol voordat de velociraptor kwam kijken. Het was een grotere dinosoort dan de velociraptor, werd zo’n drie meter lang en droeg aan zijn poten een schrikwekkende sikkelklauw. De ster uit de Jurassic-films was dus in feite de Deinonychus antirrhopus, maar ‘velociraptor’ klonk nu eenmaal veel beter….
De velociraptor droeg veren
In de Hollywoodkaskrakers draven velociraptors op met een typische leerachtige, geschubde reptielenhuid. Niet juist, want uit paleontologisch onderzoek blijkt dat de velociraptor waarschijnlijk veren droeg. Hij had dus eigenlijk meer weg van een vogel dan van een bloeddorstig reptiel. Welke kleur die veren hadden, kunnen wetenschappers helaas niet meer achterhalen. Hoewel hij bedekt was met veren, ontwikkelden zijn voorpoten zich niet tot volwaardige vleugels, zodat de velociraptor niet kon vliegen.
De velociraptor was zo groot als een uit de kluiten gewassen vogel
Je gelooft het niet als je de Jurassic-films ziet, maar een werkelijke velociraptor werd nog geen twee meter lang. Zijn lijf werd zo’n halve meter hoog en het beest woog een 25 kilo. De afmetingen van de velociraptor waren vergelijkbaar met deze van een flink uit de kluiten gewassen vogel, bijvoorbeeld een zwaan. Geen sprake dus van een dino die veel groter was dan de mens. In feite paste een velociraptor zes tot zeven keer in een Deinonychus, de dinosoort waarop de scriptschrijvers in Hollywood zich baseerden.
Het is niet zeker dat velociraptors in groep jaagden
Beroemd zijn de scènes uit de Jurassic-films waarin meerdere velociraptors gezamenlijk de hoofdpersonages uit de film belagen. In werkelijkheid is er geen enkel bewijs dat velociraptors in een groep op jacht gingen. Er zijn alleen maar afzonderlijke fossielen aangetroffen, nooit fossiele resten van een grote bende velociraptors. Dit kan erop wijzen dat een velociraptor een vrij eenzaam bestaan leidde en in zijn eentje op jacht ging. Van de Deinonychus daarentegen vond men diverse skeletten die dicht in elkaars buurt lagen. De Deinonychus jaagde vermoedelijk in groep om de veel grotere plantenetende dino’s zoals Tenontosaurus te kunnen overmeesteren.
Velociraptors waren lang zo slim niet
In Jurassic Parc heeft een velociraptor er helemaal geen moeite mee om zijn hand – excuseer: poot – te gebruiken om een deur netjes te openen met de klink. Niet slecht voor een prehistorisch reptiel, denk je? Dit is natuurlijk een van de vele verzinsels ontsproten uit de wilde fantasie van de scriptschrijvers. In werkelijkheid bezaten velociraptors bijlange het IQ niet om klinken van deuren te openen of om andere werktuigen te gebruiken. In werkelijkheid zou een velociraptor met zijn kop tegen de deur blijven bonken om ze open te krijgen – tot hij zichzelf buiten bewustzijn bonkte.
Het dodelijke wapen van de velociraptor: de sikkelklauw
Zeker, een velociraptor had scherpe tanden. Of hij zijn prooi in één hap inslikte zoals in de Jurassic-films om de haverklap gebeurt, is echter zeer twijfelachtig. Het machtigste wapen van een velociraptor was de angstwekkende sikkelklauw aan zijn achterpoten. Die sikkelklauw kon in totaal wel zo’n tien centimeter lang worden. De velociraptor gebruikte deze klauw om de buik van zijn prooi open te ‘ritsen’. Waarschijnlijk trok de velociraptor zich daarna terug en wachtte hij simpelweg tot zijn slachtoffer was doodgebloed, voordat hij aan zijn feestmaal begon.
Een velociraptor was niet zo snel als zijn naam doet vermoeden
De benaming ‘velociraptor’ is afgeleid van de Latijnse woorden ‘velox’ (snel) en ‘raptor’ (rover). Velociraptor betekent dus letterlijk vertaald ‘snelle rover’. Een rover was hij inderdaad, maar in vergelijking met andere dinosoorten was hij lang niet zo snel. Zijn lichaamsbouw was daarvoor simpelweg niet geschikt. Een velociraptor kon waarschijnlijk niet veel sneller lopen dan een sportieve, atletische mens, en dan alleen nog maar gedurende zeer korte perioden. Dit in tegenstelling tot andere dino’s die gemakkelijk snelheden van 60 tot 70 kilometer per uur haalden.
Velociraptors aten protoceratopsen
Een beroemd fossiel, gevonden in 1971, bestaat uit de skeletten van een velociraptor in gevecht met een protoceratops. Beide vechtersbazen werden blijkbaar verrast door een plotse aardverschuiving en tijdens het gevecht levend begraven. Een velociraptor viel dus protoceratopsen aan en voedde zich met hen. De protoceratops was een plantenetende dino, ongeveer even groot als een varken. Het fossiel toont dat de velociraptor met zijn sikkelklauw de nek van de protoceratops wil doorboren, terwijl de bek van de protoceratops de arm van de velociraptor stevig omklemt. Hoe het gevecht zou zijn afgelopen als beide niet levend waren begraven, zullen we nooit te weten komen.
De velociraptor was warmbloedig
De reptielen die nu op aarde leven, zijn alle koudbloedig. Koudbloedigheid betekent dat de lichaamstemperatuur van een dier niet intern geregeld wordt, maar zich aanpast aan de omgevingstemperatuur. Een koudbloedig dier is bij een lage omgevingstemperatuur niet erg actief. Neem bijvoorbeeld onze hedendaagse krokodillen: bij een lagere temperatuur liggen deze soms uren te wachten tot een prooi voldoende dichtbij komt, om dan kort en snel toe te slaan. Dit gedrag stemt niet overeen met wat we van een jagende, vleesetende dino zouden verwachten. Daarom geloven paleontologen dat de meeste vleesetende dino’s warmbloedig waren. Ook de velociraptor was vermoedelijk warmbloedig. Hij hoefde dus niet te wachten op een warm zonnetje alvorens hij voldoende energie kreeg om op jacht te gaan. In de loop der miljoenen jaren verloren de reptielen het vermogen om hun eigen lichaamswarmte te regelen.