De aardvarken is een fascinerend dier dat voornamelijk in Sub-Sahara Afrika te vinden is. Ondanks de naam is dit dier eigenlijk niet verwant aan varkens, maar heeft het meer gemeen met andere kleine zoogdieren zoals olifantsspitsmuizen en tenreks. Laten we enkele verbazingwekkende feiten over aardvarkens ontdekken.
Naam en familie
De naam ‘aardvarken’ komt uit het Afrikaans en beschrijft perfect de gewoonte van het dier om in de aarde te graven op zoek naar termieten, die het grootste deel van zijn dieet vormen. Hoewel hun uiterlijk doet denken aan dat van varkens, met een lange snuit en een robuust lichaam, behoren aardvarkens tot een geheel andere orde genaamd Tubulidentata. Deze orde is uniek voor aardvarkens en ze zijn verrassend genoeg nauwer verwant aan kleine, insectenetende zoogdieren dan aan varkens of miereneters.
Aangepast aan de hitte
Aardvarkens hebben verschillende aanpassingen die hen helpen te overleven in de hete Afrikaanse omgevingen waarin ze leven. Ze hebben bijvoorbeeld weinig lichaamsbeharing, wat helpt bij de regulatie van hun lichaamstemperatuur, en hun grote, flapperige oren dienen als koelmechanismen om overtollige warmte af te voeren. Hun huid is dik en taai, wat niet alleen bescherming biedt tegen de zon, maar ook tegen de aanvallen van termieten wanneer ze voeden.
Solitair en nachtdieren
Aardvarkens zijn solitaire wezens die het grootste deel van hun tijd alleen doorbrengen, behalve tijdens het paarseizoen. Ze zijn nachtactief en brengen hun dagen door in uitgegraven holen, om ’s nachts op pad te gaan op zoek naar voedsel. Hun dieet bestaat voornamelijk uit termieten en mieren, die ze met hun lange, kleverige tong vangen. Een aardvarken kan in één nacht tot 50.000 termieten consumeren, hoewel dit aantal aanzienlijk kan variëren.
Graafkunsten
Een van de meest opvallende eigenschappen van het aardvarken is zijn vermogen om effectief en snel te graven. Met hun krachtige klauwen kunnen ze binnen enkele seconden een diep gat graven, zowel om aan roofdieren te ontsnappen als om toegang te krijgen tot termietennesten. Deze graafwerkzaamheden hebben ook een onbedoeld voordeel voor andere dieren; de verlaten holen van aardvarkens bieden onderdak aan een verscheidenheid aan Afrikaanse fauna.
Redder in nood
De neiging van aardvarkens om meerdere holen te graven en deze achter te laten, speelt een cruciale rol in het overleven van andere dieren, vooral tijdens bosbranden. Veel dieren, waaronder hyena’s, wilde honden, mangoesten en zelfs pythons, gebruiken deze holen als schuilplaatsen om aan het vuur te ontsnappen, waardoor het aardvarken een onverwachte held wordt in zijn ecosysteem.
Speciale poten
Het aardvarken heeft een opmerkelijke structuur van de poten; met vier tenen aan de voorpoten en vijf aan de achterpoten. Elke teen is uitgerust met een krachtige klauw, die ergens tussen een klauw en een hoef in zit. Deze zijn essentieel voor hun graafwerkzaamheden, waarmee ze niet alleen toegang krijgen tot voedselbronnen zoals termietenmierenhopen, maar ook beschermende holen graven. Hun sterke botten ondersteunen deze intensieve graafactiviteiten, waardoor het aardvarken uiterst efficiënt is in het vormgeven van zijn leefomgeving.
Lange, kleverige tong
Een ander kenmerk dat het aardvarken zijn effectiviteit als termietenvanger geeft, is zijn lange, kleverige tong, die wel 45 cm kan uitstrekken. Deze tong is perfect aangepast om termieten en mieren uit hun holen te ‘vissen’. Het aardvarken gebruikt zijn scherpe reukvermogen om termietennesten te lokaliseren en graaft dan snel een kleine opening om zijn tong in te steken en de insecten op te likken. Deze aanpak maakt het aardvarken tot een van de meest efficiënte insecteneters in zijn habitat.
Buitengewoon reukvermogen
Het vermogen van het aardvarken om voedsel te vinden, wordt aanzienlijk versterkt door zijn uitzonderlijke reukvermogen. Met een groot olfactorisch gebied in de hersenen en een snuit ontworpen om maximale geursensatie te bieden, kan het aardvarken termieten en mieren over grote afstanden detecteren. Dit vermogen is cruciaal voor hun overleving, gezien hun dieet hoofdzakelijk uit deze insecten bestaat.
Unieke jongen
Bij geboorte zijn aardvarkjongen een opvallende verschijning; ze hebben hangende oren en hun huid is rimpelig en haarloos. Deze jongen, die enigszins doen denken aan het personage Dobby uit Harry Potter, groeien snel en ontwikkelen de kenmerkende eigenschappen van hun soort, inclusief de lange snuit en krachtige graafklauwen.
Populatie onder druk
Hoewel aardvarkens momenteel als ‘niet bedreigd’ worden beschouwd op de internationale lijst van de IUCN, zijn er aanwijzingen dat hun populatie afneemt. De exacte aantallen zijn moeilijk vast te stellen vanwege hun nachtelijke levenswijze en de neiging om zich te verschuilen. Dit, gecombineerd met de uitdagingen van habitatverlies en jacht, maakt het belangrijk om aandacht te besteden aan de bescherming van deze unieke dieren.
