Wolharige mammoeten waren de overgrootouders van de olifant zoals we die nu kennen. Zij waren op hun beurt dan weer afstammelingen van het Mammuthus geslacht dat voor het eerst zo’n 5.1 miljoen jaar geleden in Afrika voorkwam.
Deze grote, ruige beesten zijn inmiddels al meer dan 10.000 jaar geleden uitgestorven, samen met hun verre neven de mastodonten.
Echter door de tekeningen die de prehistorische bevolking achterliet op de muren van grotten en holen is het uiterlijk van deze wollige reus bij ons nog zeer bekend. Er gaan zelfs geruchten dat men de mammoet terug in leven wil brengen door middel van klonen. Of dit ooit echt gaat lukken is natuurlijk nog maar de vraag, maar in de tussentijd kun je hier alvast 10 weetjes over deze mammoeten lezen. Heb je in ieder geval al wat basiskennis als je binnen een paar jaar misschien echt oog in oog staat met deze kolos.
Slagtanden van wel 4,5 meter lang
Naast hun lange, ruige vacht stond de wollige mammoet bekend om zijn extra lange slagtanden die wel 4,5 meter konden worden. Deze lange aanhangsels waren vooral bedoeld om vrouwtjes te imponeren. Mannetjes met langere, meer gebogen en dus meer indrukwekkende slagtanden hadden de grootste kans om met vrouwtjes te mogen paren tijdens het paarseizoen.
Opgejaagd door oermensen
Ook al was de wollige mammoet met een lengte van bijna 4 meter en een gewicht van 5 tot 7 ton een ware reus, toch werd hij door de oermensen gezien als een lekker hapje voor hun lunch. Niet alleen werd er gretig gebruik gemaakt van hun lekkere, vette vlees, maar ook hun wollige vacht moest er aan geloven. Deze werd omgetoverd tot kledingstukken en vachten om families warmte houden gedurende koude nachten.
In grottekeningen vereeuwigd
Zo’n 30.000 tot 12.000 jaar geleden was de wollige mammoet een van de populairste objecten voor prehistorische kunstenaars. In meerdere west Europese grotten tekenden zij deze harige giganten op de muren. Sommige onderzoekers denken dat deze primitieve tekeningen werden bedoeld als een soort totems. Door de mammoeten in inkt te vereeuwigen zouden ze in het echte leven ver weg moeten blijven en zo zouden families beschermt worden voor deze kolos. Andere theorieën zouden zijn dat het een teken van aanschouw of aanbidding zou zijn of dat mensen zich gewoon tijdens een koude, regenachtige dag verveelden en hun tekenkunsten dan maar gingen beoefenen.
Nog meer wollige dieren
Zet eender welk groot, warmbloedig zoogdier in een antarctisch gebied en je kunt wel wedden dat hun vacht ze met der tijd verandert naar een dikke, wollige vacht ter bescherming tegen de kou. De wollige neushoorn is dan wel niet zo bekend als de wollige mammoet, maar ook deze dwaalde rond in het prehistorische Eurazië. Net als op zijn andere wollige buurtbewoner werd er ook op deze gejaagd door de oermensen voor zijn vlees en vacht. Omdat deze neushoorn met maar 1.000 kilo een stuk minder zwaar was dan de mammoet ging dit dan ook een stuk makkelijker.
Meerdere mammoetsoorten
Wat wij de wollige mammoet noemen was eigenlijk een specifiek geslacht van de Mammuthus, namelijk de Mammuthus primigenius. Dit was echter niet de enige mammoetsoort die voorkwam in het prehistorische Noord-Amerika en Eurazië. Ook de Steppe mammoet (Mammuthus trogontherii), Keizersmammoet (Mammuthus imperator) en de Amerikaanse mammoet (Mammuthus columbi) mochten deze gebieden tot hun woonplek benoemen. Hoe dan ook waren deze soorten niet zo wijd verspreid als hun wollige soortgenoot. Deze bewoonde een veel groter gebied.
Niet de grootste mammoetsoort
Dmitry Bogdanov/wikipedia
Ondanks hun indrukwekkende formaat was de wollige mammoet niet de grootste soort. Keizersmammoet mannetjes wogen meer dan 10 ton en sommige mannetjes van de Steppemammoet uit het noorden van China overtroffen dit zelfs nog eens met hun gewicht van ruim 15 ton. In vergelijking met deze kolossale kerels was de wollige mammoet maar een kleintje.
Vet en vacht
Mauricio Antón/wikipedia
Zelfs de dikste, ruigste en wolligste vacht beschermt niet genoeg bescherming tegen extreme arctische kou. Daarom had de wollige mammoet dan ook een 10 centimeter dikke vetlaag onder hun huid. Deze laag functioneerde als extra isolatie naast hun dikke vacht en zo bleven deze dieren ondanks de koud toch lekker warm.
De kleur van hun vacht is overigens net als bij mensen variërend van blond tot donker bruin.
De laatste mammoet
Tegen het einde van de ijstijd, ongeveer 10.000 jaar geleden, zijn zowat alle mammoeten ter wereld gestorven ten gevolge van het veranderende klimaat en het feit dat er op hun werd gejaagd door de mensen.
Er was echter een uitzondering. Op het eiland Wrangel dat vlakbij de Siberische kust ligt, overleefde een kleine groep wollige mammoeten het tot 1700 v.C. Doordat dit groepje mammoeten beperkt was in hun leefgebied en daarmee ook hun voeding en voortplanting evolueerden ze zich tot een veel kleiner formaat ten opzichte van de oorspronkelijke wollige mammoet. Hierdoor worden deze mammoeten dan vaak ook wel dwerg olifanten genoemd.
Bewaard en intact door permafrost
Zelfs vandaag, 10.000 jaar na de laatste ijstijd, zijn de noordelijke gebieden van Canada, Alaska en Siberië zeer, zeer koud. Dit zorgt ervoor dat er een verrassend aantal gemummificeerde, bijna intacte wollige mammoeten werd gevonden in blokken ijs. Het identificeren, isoleren en uithakken van deze gigantische lichamelijke overschotten was nog het makkelijkste. Wat veel lastiger is, is het behouden en bewaren van deze lichamen en ze te beschermen tegen het ontbindingsproces dat begint zodra ze kamertemperatuur bereiken.
Klonen zou zomaar mogelijk kunnen zijn
Omdat de wollige mammoet redelijk laat is uitgestorven en omdat ze erg verwant zijn met de moderne olifanten, zou het voor wetenschappers mogelijk kunnen zijn door data recovery uit het DNA van de Mammuthus primigenius te nemen en een foetus te kunnen planten in een levende dikhuid.
Een groep wetenschappers heeft zelfs recent aangekondigd dat ze de bijna complete genomen (genetische samenstelling) van twee 40.000 jaar oude mammoeten hebben weten te coderen.