Bavianen zijn fascinerende dieren die bekend staan om hun karakteristieke uiterlijk en sociale gedrag. Deze primaten, die voornamelijk in Afrika en een deel van Arabië leven, trekken de aandacht vanwege hun haarloze achterwerk, kleurrijke gezicht en dikke vacht. Ze leven in grote groepen met een complexe sociale structuur en bewonen savannes, open bossen en heuvels. Laten we enkele weetjes over deze dieren verkennen.
Sociale structuren en ’troepen’
Bavianen staan bekend om hun zeer sociale aard en leven vaak in groepen, ook wel ’troepen’ genoemd. Een troep kan bestaan uit enkele tot honderden leden, die samen jagen, zich verzorgen, slapen en eten. De hiërarchische structuur binnen deze groepen is al decennialang een bron van fascinatie voor onderzoekers.
Communicatie via de billen
Een van de meest opvallende aspecten van het baviaanse gedrag is de manier waarop vrouwelijke bavianen communiceren over hun bereidheid tot voortplanting. Hun achterwerk zwelt op en wordt roder wanneer ze vruchtbaar zijn, een duidelijk signaal naar mannelijke soortgenoten.
Haarloze comfortzones
Bavianen hebben haarloze delen van de huid op hun zitvlak, ‘ischial callosities’ genoemd. Deze bieden comfort bij het zitten en stellen de baviaan in staat om rechtop op takken te slapen zonder te vallen.
Overleven zonder water
Sommige bavianensoorten, zoals de chacmabaviaan, kunnen in drogere habitats die lijken op woestijnomgevingen leven. Ze zijn in staat om dagenlang te overleven door alleen van bladeren te leven, soms zelfs meer dan 11 dagen zonder water.
Tanden scherper dan die van een luipaard
Mannelijke bavianen hebben hoektanden die bijna vijf centimeter lang kunnen zijn. Ze gebruiken deze niet alleen voor bedreigingsgebaren, maar ook als wapens om prooi aan te vallen en zichzelf te verdedigen. Net als volwassen mensen hebben bavianen ook 32 tanden in hun mond.
Opvoeding van de jongen
Bavianen hebben een draagtijd van ongeveer een half jaar. Meestal wordt er één jong geboren, maar er zijn ook gevallen van tweelingen bekend. De jongen van bavianen worden ‘infanten’ genoemd.
Dominantie en voortplanting
Alfa-mannetjes, de leiders van de troepen, kunnen soms de jongen van vrouwtjes waarmee ze hebben gepaard doden om hun dominantie te handhaven en ervoor te zorgen dat de vrouwtjes weer beschikbaar zijn voor paring. Dit gedrag staat bekend als infanticide.
Bavianen en hun gesprekken
Bavianen hebben een rijke ’taal’ bestaande uit ongeveer een dozijn verschillende vocalisaties. Ze gebruiken deze geluiden om zich uit te drukken en met elkaar te communiceren. Interessant is dat sommige onderzoekers hebben gemeld dat Guinea bavianen geluiden kunnen maken die lijken op menselijke klinkers.
Sociale grooming
Grooming, ofwel vachtverzorging, is niet alleen een manier voor bavianen om parasieten te verwijderen, maar speelt ook een belangrijke rol in het sociale leven. Grooming wordt gebruikt om gunsten te winnen en steun te zoeken bij hoger geplaatste leden van de troep.
Moederlijke banden
De band tussen moederbavianen en hun jongen is bijzonder sterk. Er zijn gevallen bekend waarin moeders hun overleden jongen meer dan een week bij zich droegen na hun overlijden. Dit gedrag toont een diepe emotionele verbinding aan die moeilijk te verbreken is na de investering van zoveel tijd en moeite in de opvoeding.
Genetische verwantschap met mensen
Mensen delen ongeveer 94 procent van onze genen met bavianen. Dit maakt bavianen, die behoren tot de familie van de Cercopithecidae (oude wereldapen), genetisch gezien nauw verwant aan mensen.
Bavianen in het oude Egypte
In het oude Egypte werden Hamadryas bavianen vereerd als goden. Ze werden bewonderd voor hun intelligentie en vertegenwoordigden de Egyptische god van het leren. Hoewel deze soort tegenwoordig niet meer in Egypte voorkomt, zijn ze nog steeds te vinden in andere gebieden, zoals Saudi-Arabië en Jemen.
