De honingbeer is de kleinste berensoort ter wereld en ook een van de minst bekende. Deze intrigerende bewoner van de tropische regenwouden van Zuidoost-Azië valt op door zijn gladde zwarte vacht, de kenmerkende oranjegele halvemaanvormige vlek op zijn borst en zijn extreem lange tong. Zijn naam dankt hij aan zijn voorliefde voor honing.
1. Het is de kleinste berensoort ter wereld
Vergeleken met reuzen als de ijsbeer of de grizzlybeer, is de honingbeer een dwerg. Volwassen dieren wegen meestal tussen de 25 en 65 kilogram en hebben een schouderhoogte van slechts 70 centimeter.
Hun lichaamslengte bedraagt zo’n 1,2 tot 1,5 meter. Dit kleine formaat maakt hem behendig in de bomen, waar hij een groot deel van zijn tijd doorbrengt.
2. Hij heeft een opvallende ‘zonnevlek’ op zijn borst
Een van de meest herkenbare kenmerken van de honingbeer is de lichte, meestal oranjegele of crèmekleurige vlek op zijn borst. De vorm van deze vlek varieert per individu en lijkt vaak op een halve maan of een U, wat hem de Engelse bijnaam ‘Sun Bear’ (zonnebeer) heeft opgeleverd.
De exacte functie van deze vlek is onbekend, maar het speelt mogelijk een rol bij communicatie of herkenning.
3. Zijn tong is uitzonderlijk lang
De honingbeer heeft de langste tong van alle berensoorten in verhouding tot zijn lichaamsgrootte. Zijn tong kan wel 20 tot 25 centimeter lang worden! Deze lange, flexibele tong is perfect aangepast om diep in bijennesten te reiken om honing en larven te bemachtigen, en om insecten zoals termieten en mieren uit spleten en holen te likken.
4. Hij is een uitstekende klimmer
Van alle berensoorten zijn honingberen het meest in de bomen te vinden. Ze hebben lange, naar binnen gebogen klauwen en kale voetzolen die zorgen voor uitstekende grip op boomstammen.
Ze brengen veel tijd door in bomen om te foerageren, te rusten en soms zelfs om te slapen in zelfgemaakte nesten van takken en bladeren. Hun klimvaardigheid helpt hen ook om aan gevaar op de grond te ontsnappen.
5. Hij houdt geen winterslaap
In tegenstelling tot veel beren uit koudere klimaten, zoals de bruine beer of de zwarte beer, houdt de honingbeer geen winterslaap. Omdat hij in tropische regenwouden leeft waar het hele jaar door voedsel beschikbaar is, is er geen noodzaak voor een lange periode van inactiviteit.
6. Ze zijn voornamelijk nachtactief
Hoewel honingberen soms ook overdag actief kunnen zijn, worden ze over het algemeen beschouwd als nachtdieren (nocturnaal). Ze brengen de hete uren van de dag vaak rustend door en worden actief in de schemering en ’s nachts om te zoeken naar voedsel. Hun nachtelijke levenswijze maakt het moeilijk om ze in het wild te observeren en te bestuderen.
7. Het is een omnivoor met een voorliefde voor zoetigheid
Zoals zijn naam al doet vermoeden, is de honingbeer dol op honing en bijenlarven. Zijn dieet is echter zeer gevarieerd en omnivoor. Naast honing eet hij een breed scala aan insecten (vooral termieten en mieren), fruit, bessen, scheuten, wortels, en soms kleine gewervelde dieren zoals knaagdieren, vogels of reptielen. Zijn krachtige kaken en klauwen helpen hem bij het openbreken van termietenheuvels of boomstammen.
8. Hij heeft een losse huid rond zijn nek
De honingbeer heeft een opvallend losse en plooibare huid, vooral rond zijn nek en schouders. Dit wordt gezien als een verdedigingsmechanisme. Als een roofdier, zoals een tijger of panter, de beer bij zijn nekvel grijpt, kan de beer zich binnen zijn losse huid omdraaien en terugbijten of -klauwen. Dit geeft hem een kans om te ontsnappen aan een potentieel dodelijke greep.
9. Hij wordt ernstig bedreigd door ontbossing en stroperij
De honingbeer staat geclassificeerd als Kwetsbaar op de Rode Lijst van de IUCN en zijn populaties nemen snel af. De grootste bedreigingen zijn habitatverlies door grootschalige ontbossing voor palmolieplantages, houtkap en landbouw in Zuidoost-Azië.
Daarnaast wordt er op deze beren gestroopt voor de illegale handel in wilde dieren, met name voor zijn gal (gebruikt in traditionele Aziatische medicijnen) en poten (gezien als delicatesse).
10. Hij wordt soms gehouden in ‘berenboerderijen’
Een bijzonder trieste bedreiging voor de honingbeer (en andere Aziatische berensoorten) is het bestaan van ‘berenboerderijen’, voornamelijk in China en Vietnam. Hier worden beren onder erbarmelijke omstandigheden in kleine kooien gehouden om hun gal af te tappen voor medicinaal gebruik. Internationale dierenwelzijnsorganisaties zetten zich in om deze praktijken te stoppen en de beren te redden.
De honingbeer is een unieke en charismatische bewoner van de Aziatische regenwouden. Zijn kleine gestalte, opvallende borstvlek, lange tong en klimvermogen maken hem tot een bijzondere verschijning. Helaas wordt deze kleinste beer ter wereld geconfronteerd met enorme bedreigingen door menselijk handelen. Bescherming van zijn leefgebied en het stoppen van de illegale handel zijn cruciaal om het voortbestaan van de ‘zonnebeer’ veilig te stellen.
