Civetkatten zijn bekend door de muskusachtige geurstof die ze produceren: civet. Deze geurstof heeft een lange geschiedenis in de parfumindustrie, maar de dieren zelf zijn veel meer dan alleen een bron van geur. Van hun nachtelijke gewoonten tot hun gevarieerde dieet, ontdek de wereld van deze intrigerende dieren met deze 14 weetjes.
1. Civetkat is geen kat maar behoort tot een aparte familie
Ondanks hun naam zijn civetkatten geen echte katten (familie Felidae). Ze behoren tot hun eigen familie, de Viverridae, waartoe ook genetkatten en de beermarter behoren.
Hoewel ze uiterlijk enige gelijkenis vertonen met katten door hun lenige lichaam en roofdier-achtige kenmerken, vormen ze een aparte evolutionaire tak binnen de roofdieren (orde Carnivora).
Er zijn meer dan 30 verschillende soorten civetkatten beschreven.
2. Ze produceren een sterke geurstof genaamd civet
Het meest kenmerkende van veel civetkatten is hun vermogen om een dikke, olieachtige, geelachtige afscheiding te produceren uit klieren bij hun anus, bekend als civet.
Deze stof heeft een extreem sterke, muskusachtige geur die voor mensen in pure vorm vaak als onaangenaam wordt ervaren. De dieren gebruiken deze geur om hun territorium te markeren, soortgenoten te herkennen en te communiceren over hun status en paarbereidheid. Elke civetkat heeft zijn eigen unieke geursignatuur.
3. Civet werd eeuwenlang gebruikt in dure parfums
De unieke geur van civet, hoewel sterk in pure vorm, werd eeuwenlang een zeer gewild ingrediënt in de parfumindustrie. In zeer verdunde vorm fungeert het als een ‘fixatief‘, wat betekent dat het andere, vluchtigere geuren in een parfum langer laat aanhouden en een warme, dierlijke ondertoon geeft.
Merken als Chanel No. 5 gebruikten vroeger natuurlijke civet. Tegenwoordig wordt vanwege dierenwelzijnsoverwegingen en kostenbesparing voornamelijk synthetische civet gebruikt, hoewel de handel in natuurlijke civet helaas nog steeds voorkomt.
4. De methode om civet te ‘oogsten’ is zeer controversieel
Traditioneel werd civet verkregen door de dieren in kleine kooien te houden en de afscheiding regelmatig uit hun perineale klieren te schrapen. Deze praktijk is zeer stressvol en pijnlijk voor de dieren en wordt door dierenwelzijnsorganisaties sterk veroordeeld.
De toenemende beschikbaarheid van synthetische alternatieven maakt deze wrede praktijk gelukkig steeds minder noodzakelijk, hoewel het in sommige regio’s nog steeds gebeurt.
5. Civetkatten zijn voornamelijk nachtactief
De meeste soorten civetkatten zijn nachtdieren (nocturnaal) of schemeractief (crepusculair). Ze brengen de dag slapend door in boomholtes, dichte struiken, rotsspleten of holen (soms zelf gegraven, soms overgenomen van andere dieren) en worden actief zodra de duisternis invalt.
6. Het zijn omnivoren met een zeer breed dieet
Hoewel ze tot de roofdieren behoren, zijn de meeste civetkatten alleseters (omnivoor) met een opmerkelijk gevarieerd dieet. Ze eten kleine zoogdieren (knaagdieren, spitsmuizen), vogels, reptielen (hagedissen, slangen), amfibieën, insecten, wormen, eieren, maar ook een aanzienlijke hoeveelheid fruit, bessen, wortels en soms zelfs aas.
7. Sommige soorten zijn uitstekende klimmers, andere leven meer op de grond
De levensstijl varieert sterk binnen de civetkattenfamilie. Soorten zoals de Witsnorpalmroller (Paguma larvata) en de beermarter zijn behendige klimmers die veel tijd in bomen doorbrengen (boomlevend).
Andere soorten, zoals de Afrikaanse civetkat (Civettictis civetta), zijn meer grondgebonden en foerageren voornamelijk op de bosbodem of in graslanden. Velen zijn echter flexibel en maken gebruik van zowel bomen als de grond.
8. De Afrikaanse civetkat heeft een uniek vlekkenpatroon
De Afrikaanse civetkat, een van de grootste soorten, heeft een zeer kenmerkend en variabel vlekken- en strepenpatroon op zijn grijsachtige vacht. Geen twee individuen hebben exact hetzelfde patroon, vergelijkbaar met menselijke vingerafdrukken. Dit patroon biedt uitstekende camouflage in de schaduwrijke omgevingen waar hij leeft. Hij heeft ook een opvallende maan van zwarte nekharen die hij kan opzetten als hij zich bedreigd voelt.
9. De Aziatische palmcivet speelt een rol bij ‘kopi loewak’ koffie
Een specifieke soort, de loewak (Paradoxurus hermaphroditus), is beroemd (en berucht) geworden door zijn rol bij de productie van ‘kopi loewak’, een van de duurste koffiesoorten ter wereld.
Deze civetkatten eten de rijpe koffiebessen. De koffiebonen passeren (grotendeels onverteerd) door hun spijsverteringskanaal. Men gelooft dat enzymen tijdens dit proces de bonen fermenteren en de smaak verbeteren.
De bonen worden vervolgens verzameld uit de uitwerpselen, gewassen en gebrand. Helaas leidt de hoge prijs vaak tot het vangen en onder slechte omstandigheden houden van loewaks op koffieplantages.
10. Ze hebben intrekbare of semi-intrekbare klauwen
Net als echte katten hebben veel civetkatten klauwen die ze gedeeltelijk of volledig kunnen intrekken. Dit helpt om de klauwen scherp te houden wanneer ze niet worden gebruikt voor klimmen, vechten of het vangen van prooien. De mate van intrekbaarheid kan per soort verschillen.
11. Civetkatten leven meestal solitair
De meeste civetkatten zijn solitaire dieren die het grootste deel van hun leven alleen doorbrengen, behalve tijdens de paartijd of wanneer vrouwtjes jongen grootbrengen. Ze onderhouden en verdedigen hun eigen territorium, dat ze markeren met hun geurstoffen (civet) en soms ook met krabsporen.
12. Ze kunnen een verrassend oud worden
In gevangenschap kunnen sommige civetkatten behoorlijk oud worden, vaak 15 tot 20 jaar. Hun levensduur in het wild is waarschijnlijk korter door natuurlijke gevaren zoals predatie, ziektes en concurrentie om voedsel en territorium.
13. Sommige soorten werden gelinkt aan de SARS-uitbraak
Tijdens de SARS-epidemie in 2002-2003 werden civetkatten die op Chinese ‘wet markets’ werden verkocht voor consumptie, aangewezen als een mogelijke tussengastheer die het virus van vleermuizen op mensen had overgedragen.
Hoewel de exacte rol nog steeds wordt onderzocht, leidde dit tot een tijdelijk verbod op de handel en consumptie van deze dieren in sommige gebieden.
14. Veel soorten worden bedreigd door habitatverlies en jacht
Hoewel sommige civetkatten nog relatief wijdverspreid zijn, worden veel soorten geconfronteerd met bedreigingen. Habitatverlies door ontbossing en landbouw, jacht (voor vlees, traditionele medicijnen of de civetproductie) en conflicten met mensen (omdat ze soms pluimvee eten) zetten populaties onder druk. Verschillende soorten staan als ‘kwetsbaar’ of ‘bedreigd’ op de Rode Lijst van de IUCN.
