Vuur is een van de meest destructieve krachten in de natuur, in staat om landschappen in korte tijd volledig te veranderen. Toch zijn er dieren die opmerkelijke aanpassingen hebben ontwikkeld om bosbranden te overleven, of er zelfs van te profiteren. Van kevers die branden detecteren tot zoogdieren die ondergronds schuilen, ontdek 10 dieren die een bijzondere relatie hebben met vuur.
1. De Melanophila (kever) detecteert vuur op afstand
Deze kevers, ook wel ‘vuurkevers’ genoemd, hebben een bijna bovennatuurlijk vermogen om bosbranden te detecteren, soms van tientallen kilometers afstand. Ze bezitten speciale infrarood-sensoren (sensilla) in kleine kuiltjes bij hun poten, waarmee ze de warmtestraling van een brand kunnen waarnemen.
Waarom zoeken ze branden op? Ze vliegen naar de nog smeulende of net verbrande bomen om hun eitjes te leggen in het verzwakte hout. De larven ontwikkelen zich vervolgens in de dode boom, veilig voor de meeste concurrenten en natuurlijke vijanden, die door het vuur zijn verdreven of gedood.
2. Sommige spechten profiteren van verbrand hout
Spechten, zoals de Amerikaanse Zwartrugspecht (Picoides arcticus), gedijen vaak goed in recent verbrande bossen. Na een brand zijn er vaak grote hoeveelheden dode of stervende bomen beschikbaar. Deze bomen trekken houtborende insecten aan, de favoriete prooi van veel spechten.
De spechten hakken gemakkelijk holen in het zachte, verbrande hout om te nestelen en vinden een overvloed aan voedsel. Ze spelen een rol in het ecosysteem na de brand door insectenpopulaties onder controle te houden.
3. Kangoeroeratten overleven in ondergrondse holen
Kangoeroeratten (geslacht Dipodomys) zijn kleine knaagdieren die leven in droge gebieden van Noord-Amerika, waar branden regelmatig voorkomen. Ze overleven de vlammenzee door te schuilen in hun uitgebreide, diepe ondergrondse holenstelsels.
Deze holen bieden bescherming tegen de intense hitte aan het oppervlak. Na de brand komen ze tevoorschijn en foerageren ze op zaden die door het vuur zijn blootgelegd of die ze eerder hadden opgeslagen in hun holen.
4. De Merimna atrata kever wordt aangetrokken door rook
Net als de Melanophila-kever wordt deze Australische kever aangetrokken door bosbranden, maar hij gebruikt een ander zintuig: geur. Ze hebben sensoren op hun antennes waarmee ze specifieke chemische stoffen in de rook kunnen detecteren.
Ze vliegen naar brandende of smeulende eucalyptusbomen om te paren en eitjes te leggen. Het vuur elimineert concurrentie en roofdieren, en het verzwakte hout is ideaal voor de ontwikkeling van hun larven.
5. Wombats bieden soms onderdak aan andere dieren in hun holen
Wombats staan bekend om hun uitgebreide en diepe holenstelsels. Tijdens hevige bosbranden bieden deze holen niet alleen bescherming aan de wombats zelf, maar er zijn ook waarnemingen dat andere dieren, zoals wallaby’s, reptielen en zelfs kleine pinguïns (in kustgebieden), hun toevlucht zoeken in de wombatholen om aan de vlammen te ontsnappen.
Hoewel de wombat dit niet bewust doet om andere dieren te helpen, fungeert zijn hol als een onbedoelde ‘brandbunker’.
6. Sommige roofvogels gebruiken vuur om te jagen
Er zijn in Australië controversiële, maar steeds vaker bevestigde, waarnemingen van roofvogels zoals de zwarte wouw en de wigstaartarend die branden lijken te ‘gebruiken’ voor de jacht. Ze worden gezien terwijl ze brandende takjes oppakken en deze opzettelijk laten vallen in onverbrande stukken grasland.
Dit verspreidt het vuur en jaagt kleine dieren (knaagdieren, reptielen, insecten) uit hun schuilplaatsen, die vervolgens een gemakkelijke prooi vormen voor de vogels die boven het vuurfront cirkelen.
7. De schorskever heeft vuur nodig voor voortplanting
Sommige soorten schorskevers, zoals de dennenprachtkever, zijn sterk afhankelijk van door brand verzwakte of gedode bomen. Hun larven kunnen zich alleen succesvol ontwikkelen in bomen waarvan de natuurlijke afweermechanismen (zoals harsproductie) zijn aangetast door het vuur.
Volwassen kevers worden aangetrokken door de geur van verbrand hout en leggen hun eieren onder de schors. Zonder periodieke branden zouden deze kevers het moeilijk hebben om geschikte broedplaatsen te vinden.
