De ontdekkers van deze diersoort konder er al niet omheen, het is een neus met een aap eraan. In het engels heet hij proboscis monkey, monkey betekent natuurlijk aap, maar proboscis is een speciaal woord voor een lange flexibele neus. En die neus is inderdaad heel bijzonder, lees maar.
Vrouwtjes lokken met je neus
Hoe groter de neus, hoe aantrekkelijker. Sorry mannen, dit gaat helaas alleen op voor neusapen. Neusaap mannetjes hebben niet één vrouwtje maar een hele harem. Onderzoek heeft aangetoond dat mannetjes met een grotere neus over het algemeen ook een grotere harem hadden. Dus hoe groter, hoe beter. Klinkt bekend?
Niet alleen een ‘liefdes-neus’
Ze toeteren met hun neus om veel verschillende geluiden te maken. Dit klinkt een beetje als knorrende varkens.
Zo hebben ze een speciale toeter die ze aan hun kinderen laten horen maar ook gebruiken om anderen gerust te stellen. Mannetjes hebben een ‘allarm-toeter’ die ze laten horen als er gevaar dreigt. Ze hebben een ‘bedreig-toeter’; ‘laat mij met rust, want anders..’. En ze toeteren als ze met iemand vechten.
Dacht je dat het niet gekker kon?
Een pasgeboren neusaapje heeft een relatief klein neusje, dat schattig omhoog staat. De eerste drie maanden van hun leven hebben neusapen een blauw gezicht. Ze waren zeker bang om er anders te normaal uit te zien.. Na die drie maanden vervaagt de blauwe kleur langzaam naar grijs en uiteindelijk krijgen ze dezelfde roze kleur als een volwassen neusaap.
De Nederlandse aap
Neusapen komen alleen voor op het eiland Borneo. Daar wordt het aapje monyet belanda (nederlandse aap) of Dutchman (nederlandse man) genoemd. Dat heeft hij te danken aan ons kolonisten verleden. Hij heeft naast een hele grote neus ook een hele dikke buik. Zijn lokale naam was dus niet zo complimenteus bedoeld
Voer ze geen banaantjes
Die dikke buik heeft bij neusapen wel een functie; het is een groot fermentatie-vat. Ze kunnen zelfs, net zoals bijvoorbeeld een koe, een deel van hun eten herkauwen.
Ze hebben heel veel maagsappen met bacteriën en enzymen die voor de vertering zorgen. Dat komt omdat ze een nogal ongebruikelijk dieet hebben. Ze eten namelijk vooral bladeren, zelfs giftige, want hun grote maag kan dit gif afbreken. En onrijp fruit.
Rijpe bananen kunnen ze beter laten hangen, daarvan zou hun maag opzetten met mogelijk zelfs dood tot gevolg.
Zwemkampioen
Neusapen zijn gek op water. Gelukkig maar, want ze wonen in bossen aan het water die regelmatig overstromen. ‘S nachts slapen ze ook het liefst aan de rivier, waarschijnlijk om heerlijk over zwemmen te dromen.
Dit is niet voor niets; de nevelpanter is hun grootste vijand. Ze zijn het liefst op takken boven het water, terwijl zij richting het land kijken. Dan kunnen ze panters aan zien komen en dus op tijd het water in springen en weg zwemmen.
Ze zijn niet alleen dol op zwemmen, maar er ook nog hartstikke goed in. Tussen hun tenen zitten een soort kleine vliesjes. Ze kunnen rechtop door het water waden of er al peddelend doorheen zwemmen. Onderwater draaien ze ook hun poot niet voor om, ze zwemmen zo 20 meter onder water.
Mannetjes neusapen zijn altijd klaar voor actie
Mannetjes hebben een helderrode penis die altijd omhoog staat en waar continu vloeistof uit komt. En dan dacht je tot nu toe dat die neus bijzonder was 😉
Maar even serieus, dit is ook wetenschappelijk heel interessant. Want die continue erectie is uniek voor deze diersoort. Wetenschappers vragen zich nog steeds af wat het nut eigenlijk is.
Het vocht bestaat uit overtollig sodium. Deze apen leven in zoute mangrovebossen en kunnen zo het teveel aan zout dat ze binnen krijgen kwijt.
Bijzondere gewoontes
Neusapen hebben een bijzondere groepssamenstelling. Er zijn twee soorten groepen. Een ‘harem’ bestaand uit één man en ongeveer 20 vrouwen waarmee hij paart. Oooh, daar is die continue erectie voor… De jongen van de vrouwen horen ook bij de groep.
De andere soort groep bestaat puur uit ‘bachelors’, volwassen mannen die single zijn. Die zouden natuurlijk ook graag een harem hebben, maar daar zijn dus niet genoeg vrouwen voor. Als het mogelijk is zouden ze er een overnemen.
Mannen die wel een harem hebben laten daarom de hele tijd zien hoe sterk ze zijn. Bijvoorbeeld door takken af te breken, wat gevolgd wordt door een luid goedkeurend gebrom van de vrouwtjes.
Neusapen zijn met uitsterven bedreigd
Het gaat niet goed met de neusapen. De totale populatie is in de laatste veertig jaar meer dan gehalveerd.
Ze verliezen leefgebied, door aanhoudende kap en het oprukken van palmolieplantages.
Er wordt geprobeerd ze bij wet te beschermen, maar toch wordt er nog op ze gejaagd omdat ze als delicatesse gezien worden en gebruikt worden in traditionele Chinese medicijnen.
Wat er nog over is zijn een paar opgesplitste groepen: De grootste groep wordt nog gevonden in Kalimantan en er zijn veel kleinere groepjes in Sarawak, Brunei en Sabah. Ze zijn opgenomen in de rode lijst van bedreigde diersoorten van het IUCN.
Dus lach om ze (wij plaatsen ze ook hoog in de lijst van lelijke dieren), maar denk ook aan ze, want het zou zonde zijn als deze bijzondere diersoort aan de lijst met uitgestorven dieren toegevoegd moet worden.