Diep in de koude, donkere afgronden van de oceanen leeft een wezen dat rechtstreeks uit een sciencefictionfilm lijkt te komen: het reuzenpissebed. Deze enorme versie van de bekende landpissebed is een van de grootste kreeftachtigen in de diepzee en fascineert wetenschappers met zijn bizarre uiterlijk en mysterieuze levenswijze.
1. Het zijn de grootste pissebedden ter wereld
De naam ‘reuzenpissebed’ is geen overdrijving. Terwijl landpissebedden meestal maar een centimeter lang zijn, kunnen soorten zoals Bathynomus giganteus een lengte bereiken van wel 50 centimeter en een gewicht van 1,7 kilogram!
Andere Bathynomus soorten zijn kleiner, maar nog steeds aanzienlijk groter dan hun landverwanten. Dit fenomeen, waarbij diepzeedieren veel groter worden dan hun verwanten in ondieper water, wordt ‘diepzeegigantisme’ genoemd.
2. Ze behoren tot de isopoden
Ondanks hun enorme formaat en aquatische levenswijze, zijn reuzenpissebedden nauw verwant aan de kleine, grijze pissebedden die je soms onder stenen of in vochtige kelders vindt. Ze behoren beide tot de orde Isopoda, een diverse groep kreeftachtigen die zowel op het land, in zoet water als in zee voorkomen.
Reuzenpissebedden hebben het typische gesegmenteerde lichaam en de zeven paar poten die kenmerkend zijn voor isopoden.
3. Ze leven in de koude, donkere diepzee
Reuzenpissebedden zijn bewoners van de abyssale en bathyale zones van de oceanen, op dieptes variërend van ongeveer 170 meter tot meer dan 2100 meter. Ze leven op de zachte, modderige bodem in extreem koude (rond 4°C), donkere omstandigheden met een enorme waterdruk. Hun fysiologie is volledig aangepast aan dit uitdagende milieu.
4. Het zijn voornamelijk aaseters
In de voedselarme diepzee zijn reuzenpissebedden voornamelijk aaseters (scavengers). Ze voeden zich met de karkassen van vissen, walvissen, haaien en andere zeedieren die naar de bodem zinken vanuit de hogere waterlagen. Ze hebben een uitstekend reukvermogen om deze voedselbronnen over grote afstanden te detecteren. Met hun sterke monddelen scheuren ze stukken vlees van de karkassen.
5. Ze kunnen extreem lang zonder voedsel
Voedsel is schaars op de diepzeebodem, dus reuzenpissebedden hebben het vermogen ontwikkeld om zeer lange periodes zonder eten te overleven. Ze hebben een extreem trage stofwisseling en kunnen waarschijnlijk maanden, en mogelijk zelfs jaren, teren op hun reserves als er geen voedsel beschikbaar is. Een beroemd geval in een Japans aquarium betrof een reuzenpissebed die meer dan vijf jaar lang weigerde te eten voordat hij stierf.
6. Ze hebben grote, reflecterende ogen
Reuzenpissebedden hebben twee grote, samengestelde ogen die ver uit elkaar staan op hun kop. Deze ogen zijn aangepast aan het extreem weinige licht in de diepzee. Ze bevatten een reflecterende laag (tapetum lucidum), vergelijkbaar met kattenogen, die het beschikbare licht versterkt.
Hoewel hun zicht waarschijnlijk niet scherp is, kunnen ze hiermee beweging of de zwakke bioluminescentie van andere diepzeeorganismen waarnemen.
7. Ze hebben een hard exoskelet als pantser
Net als andere kreeftachtigen hebben reuzenpissebedden een hard exoskelet dat hen beschermt. Dit pantser bestaat uit overlappende segmenten van calciumcarbonaat, wat hen een gepantserd uiterlijk geeft. Dit biedt bescherming tegen de hoge druk en mogelijk tegen de weinige roofdieren die op deze diepte voorkomen. Om te groeien moeten ze periodiek vervellen.
8. Ze kunnen zich oprollen tot een bal ter verdediging
Net als sommige landpissebedden, kunnen reuzenpissebedden zich oprollen tot een bal wanneer ze zich bedreigd voelen. Hierbij worden de harde rugplaten aan de buitenkant blootgesteld, terwijl de zachtere onderkant en poten beschermd zijn.
9. Vrouwtjes broeden de eieren uit in een buidel
De voortplanting van reuzenpissebedden is nog grotendeels onbekend, maar men weet dat de vrouwtjes hun bevruchte eieren (die tot de grootste behoren van alle mariene ongewervelden) uitbroeden in een speciale broedbuidel aan de onderkant van hun lichaam, gevormd door aangepaste pootplaatjes ). De jongen komen uit als miniatuurversies van de volwassenen en verlaten de buidel om voor zichzelf te zorgen.
De reuzenpissebed is een fascinerend voorbeeld van leven in de extreme omstandigheden van de diepzee. Zijn enorme omvang, gepantserde lichaam, aanpassingen aan voedsel-schaarste en mysterieuze levenswijze maken hem tot een intrigerend wezen. Hij herinnert ons aan de enorme, grotendeels onontdekte biodiversiteit die verborgen ligt in de donkere diepten van onze oceanen en het belang van het beschermen van deze unieke ecosystemen.
