Met een topsnelheid van 2,5 meter per minuut breekt de luiaard geen snelheidsrecords in het dierenrijk. Je kunt het het beest niet kwalijk nemen. Zijn trage metabolisme geeft hem simpelweg niet meer energie. De luiaard mag dan traag zijn, hij bezit een hoge aaibaarheidsfactor. Babyluiaards zijn helemaal onweerstaanbaar. Tijd om nader kennis te maken met het traagste zoogdier op aarde.
Uit Zuid- en Midden-Amerika
De luiaard doet niets liever dan aan de tak van een boom te hangen – ondersteboven nog wel! Oorspronkelijk is hij afkomstig uit het Midden- en Zuid-Amerikaanse regenwoud. Miereneters en gordeldieren zijn verwanten van de luiaard. Ze behoren allemaal tot een orde van dieren die men Xenarthra noemt.
Een voorouder zo groot als een olifant
Nobu Tamura/wikicommons
De verre voorouders van de luiaard werden erg groot: zes meter lang en met een heuphoogte van 2 meter. Deze kolossale beesten, behorend tot het geslacht Megatherium, leefden in Zuid-Amerika tijdens het Pleistoceen. Op het einde van dit tijdperk (zo’n 12OOO jaar geleden) stierven ze volledig uit. Het is best mogelijk dat de jagende mens, die toen de aarde begon te bevolken, daarvan de oorzaak was.
Luiaards met twee en drie vingers
Christian Mehlführer/wikicommons
Ze komen voor in twee versies, de luiaards. Je hebt er met twee klauwen en met drie klauwen aan hun voorpoten. Aan hun achterpoten hebben ze overigens allemaal drie klauwen. Van die klauwen maken ze dankbaar gebruik om in bomen te klimmen. Soms vergissen ze zich, en grijpen in plaats van een tak hun eigen voorpoot vast. Gevolg: een val uit een hoge boom, meestal met een fatale afloop…
Is een luiaard echt lui?
Een luiaard legt slechts een kleine 40 meter per dag af. Is het dier zo lui? Nee hoor. De luiaard doet echt wel zijn best, maar hij kan gewoon niet sneller. Zijn voedsel bestaat vooral uit bladeren die taai zijn om te verteren en weinig energie opleveren. Het verteringsproces kan meer dan een maand duren. De luiaard is wel gedwongen om het rustig aan te doen in het leven.
Eén keer poepen per week
De luiaard beschikt over een gespecialiseerde maag uit meerdere delen, speciaal om taaie bladeren te verteren. Het gewicht van de maaginhoud kan wel één derde van zijn lichaamsgewicht bedragen. Omdat het verteringsproces zo traag gaat, moet de luiaard ook niet zo vaak poepen en plassen. Gemiddeld ontlast hij zich één keer per week. Dat is voor hem dan ook de enige reden om uit zijn boom naar beneden te klauteren. Dit is dan ook gelijk het gevaarlijkste uitstapje van de week, zo langzaam ben je natuurlijk een makkelijke prooi.
Wakkerder dan je dacht
Het is een fabeltje dat luiaards bijna heel de dag slapen. Vroeger werd aangenomen dat het dier zo’n 18 uur per dag sliep, maar dat is in werkelijkheid maar een tiental uur. Een luiaard die echt heel de dag onbeweeglijk aan een boom hangt, slaapt niet. Hij is waarschijnlijk… dood! De spieren in de poten van een luiaard zijn zo sterk, dat dode dieren soms gewoon in een boom blijven hangen.
Lastig lopen op de grond
De luiaard heeft zwakke achterpoten en lange klauwen. Dat maakt zijn voortbeweging op de grond niet gemakkelijk. Het dier zet zijn voorste klauwen in de bodem en trekt zich zo naar voor. Om zich te verdedigen tegen roofdieren, kan hij alleen maar bijten en zijn klauwen gebruiken.
Een leven in de bomen
Hoge bomen vormen het favoriete biotoop van de luiaard. Hij voelt zich helemaal in zijn element ondersteboven aan de takken van een boom. Heel zijn lichaamsbouw is daarop afgestemd. Op de grond zou het dier wegens zijn traagheid een heel gemakkelijke prooi vormen voor roofdieren.
Een ongevaarlijk dier
De luiaard doet geen vlieg kwaad. Het is zachtmoedig dier, dat in gezelschap van mensen ervan houdt om geknuffeld te worden. In de natuur wordt de vreedzame luiaard wel eens opgepeuzeld door vraatzuchtige roofdieren die maar half zo groot zijn….
Dagdier of nachtdier?
Het blijkt dat de drievingerige luiaard (de versie met drie klauwen aan de voorpoten) vooral overdag actief is. Deze dieren bezitten bovendien een extra nekwervel, waardoor ze hun kop over 270 graden kunnen draaien. Hun tweevingerige collega’s leven vooral ’s nachts en moeten het met een nekwervel minder stellen.
Lagere lichaamstemperatuur
Naast een traag metabolisme moet de luiaard ook leven met een lagere lichaamstemperatuur. Net als reptielen en amfibieën laat hij zich het liefst door de zon eerst wat opwarmen alvorens in beweging te komen.
Weinig bekend over de voortplanting
https://www.youtube.com/watch?v=k6CPIdVv4qE
Veel weten we nog niet over de voortplanting van luiaards. Zwangere luiaards zouden een draagtijd hebben van zo’n 6 tot 11 maanden. ‘Loopse’ vrouwtjes zouden speciaal wat vaker uit de bomen naar beneden komen om te ‘daten’ met mannetjes.
De pels groeit op de buik
Een luiaard hangt bijna heel zijn leven ondersteboven en dat heeft gevolgen voor zijn pels. Die groeit namelijk vanop zijn buik naar beneden toe. Die pels is overigens een ecosysteem op zich. Er leven bacteriën in, maar ook algen, kevers en… motten.
Gecamoufleerd door algen
Vooral in de regenperiode krijgt de vacht van een luiaard een groenige kleur. Algen vinden in de luiaardpels een geschikte voedingsbodem en tieren er welig. De luiaard zelf heeft er geen last, integendeel. De groene kleur maakt hem voor roofdieren minder zichtbaar.
Samenleven met motten
Motten zijn gek op de pels van een luiaard. Als een luiaard zich ontlast, leggen motten hun eitjes in zijn uitwerpselen. Wanneer de jonge motten volgroeid zijn, hechten ze zich in de pels van een passerende luiaard. De uitwerpselen van motten vormen dan weer voedingstoffen voor de algen, die de luiaard een beschermende schutkleur bezorgen. Luiaards, algen en motten: ze kunnen elkaar blijkbaar niet missen. In het Engels rijmen de namen ook zo mooi, moth en sloth. Sterker nog er is zelfs een “Sloth moth”, een mot die exclusief leeft in de vacht van een luiaard.
Ze kunnen zwemmen
Je zou het na al deze weetjes niet verwachten, maar luiaards kunnen zwemmen! Ze gebruiken hun lange, uitgestrekte armen om zichzelf voort te stuwen. Luiaards bewegen langzaam en onhandig over de grond, maar kunnen relatief snel en comfortabel door water bewegen.