Als je denkt aan “Spaanse Vlieg”, dan denk je waarschijnlijk niet aan een diertje, maar aan het libidoverhogende middel dat in smartshops te koop is. Maar de Spaanse vlieg is ook een echt diertje. In dit artikel een aantal weetjes over het dier, en over zijn mogelijke libidoverhogende eigenschappen.
Het is geen vlieg, maar een kever
Ondanks dat de naam anders doet vermoeden is de Spaanse vlieg geen vlieg, maar een kever. Ze behoren tot de familie oliekevers, een familie bestaande uit 3.000 soorten. De Spaanse vlieg wordt tussen de 18 tot 22 millimeter lang.
Oliekevers zijn meestal fel gekleurd
De meeste oliekevers zijn fel gekleurd, de Spaanse vlieg (Lytta vesicatoria) is bijvoorbeeld felgroen. Deze insecten hebben dan ook geen reden om zich te camoufleren. Roofdieren passen wel op, ze kunnen namelijk een zeer giftige stof produceren.
Bij gevaar scheiden ze een giftige stof af: cantharidine
De oliekevers worden ook wel blaarkevers genoemd. En niet zonder reden. Bij gevaar scheiden ze een stof uit, cantharidine, die blaren kan veroorzaken bij mensen. Grote gele blaren. Deze jongen sloeg een Spaanse vlieg dood op zijn nek, en zie hier het resultaat (als je een sterke maag hebt!)
Alleen de mannetjes hebben het gif, maar delen het graag
Alleen de mannetjes produceren cantharidine. Tijdens de paring draagt hij het gif over aan het vrouwtje. Deze bedekt haar eitjes ermee, dit dient als afweermechanisme tegen nestrovers.
De kleintjes parasiteren op bijen
Het vrouwtje legt de bevruchte eieren in de buurt van een nest van een solitaire bij. De uitgekomen larven beklimmen een bloeiende plant en wachten tot de bij langskomt. Ze haken zich vast en worden naar het nest gebracht. Hier voeden ze zich met bijenlarven en de voedselvoorraden van de bijen. Hier vindt “hypermetamorfose” plaats. Een metamorfose specifiek voor oliekevers, de larve verandert in twee heel verschillende opeenvolgende vormen. Eenmaal volwassen vliegen ze uit het bijennest.
Cantharidine super giftig
Op je huid geeft cantharidine dus blaren, maar als je het spul opeet heb je een nog veel groter probleem. Het zou zelfs je laatste maaltje kunnen zijn! Het is zo sterk als cyanide, en er is geen antigif. Het slijmvlies van de buik wordt aangetast waardoor je interne bloedingen krijgt. De nieren zullen met alle kracht proberen de cantharidine in het lichaam te zuiveren. Maar ze kunnen niet voorkomen dat de urinewegen ontstoken raken met priapisme tot gevolg. Een erectie die uren duurt en eigenlijk geen erectie is maar een zware ontsteking.
Toch wordt het al vele jaren in de geneeskunde gebruikt
Zo’n zwaar gif heeft geen plek in de geneeskunde zou je denken? Niets is minder waar, cantharidine wordt al duizenden jaren ingezet tegen vele kwalen. Het is bijvoorbeeld een effectief middel bij de behandeling van waterwratten en huidbultjes die zich manifesteren door het molluscum-virus.
Spaanse vlieg als Afrodisiaca
Maar het beroemdste is de Spaanse vlieg natuurlijk als Afrodisiaca. Dit wondermiddel zou libidoverhogend en helpen bij het langer houden van een erectie. En dit klopt ook, echter je krijgt geen erectie door lust, maar door een ontsteking in de urinewegen die zorgt voor een zwelling.
Het afrodisiaca “Spaanse vlieg” wordt gemaakt uit de gemalen kever, deze bevat 0,5 tot 1 procent cantharidine. Het gebruik kan dus zorgen voor een erectie, maar de gevaren zijn groot. Voor mensen kan 0,03 gram cantharidine dodelijk zijn, en de grens tussen werkzame dosis en gevaarlijke dosis is klein.
Huidige Spaanse vlieg bevat geen cantharidine
De hierboven beschreven risico’s zijn tegenwoordig niet meer aanvaardbaar, zelfs niet als het gaat om betere seks. De huidige Spaanse vlieg die in de smartshops te koop is bevat dan ook geen cantharidine, maar wordt vervangen door andere afrodisiaca als ginseng.
In andere landen worden andere oliekevers gebruikt
In Europa is Spaanse vlieg populair, waarschijnlijk omdat deze soort hier in het zuiden voorkomt (en tot de 19e eeuw ook in Nederland). In andere werelddelen worden andere soorten van de oliekever gebruikt om cantharidine uit te halen. Zo is er de Lydoceras fasciata uit het Midden-Oosten, Mylabris oculata in Zuid-Afrika en de Mylabris phalerata in China.