De tuatara (Sphenodon punctatus), een reptiel afkomstig uit Nieuw-Zeeland, is een van de meest unieke en mysterieuze dieren ter wereld. Met een geschiedenis die teruggaat tot de tijd van de dinosauriërs, is de tuatara een levend fossiel dat ons veel kan leren over de evolutie. Hier zijn 10 bijzondere weetjes over dit prehistorische reptiel.
1. Een levende tijdcapsule
De tuatara is geen hagedis, maar de enige overlevende soort uit de reptielengroep Rhynchocephalia, die meer dan 200 miljoen jaar geleden floreerde. Dit maakt hem een van de oudste nog levende diergroepen ter wereld.
2. Hij heeft een derde oog
Een van de meest opvallende kenmerken van de tuatara is zijn “derde oog”, een lichtgevoelige structuur bovenop zijn kop. Dit oog, bedekt met schubben bij volwassen exemplaren, helpt waarschijnlijk bij het reguleren van zijn dag- en nachtcyclus.
3. Langzame groei en hoge leeftijd
De tuatara groeit uitzonderlijk langzaam en bereikt pas op zijn 10e tot 20e levensjaar de volwassenheid. Hij kan meer dan 100 jaar oud worden, en sommige exemplaren hebben zelfs 120 jaar bereikt.
4. Langzaam voortplantingsproces
Tuatara’s hebben een van de langzaamste voortplantingscycli in het dierenrijk. Het vrouwtje legt slechts eens in de 2 tot 5 jaar eieren, en het uitbroeden duurt zo’n 12 tot 15 maanden, wat extreem lang is voor een reptiel.
5. Het geslacht wordt bepaald door temperatuur
Net als bij veel andere reptielen wordt het geslacht van tuatara-jongen bepaald door de temperatuur van het nest. Warme temperaturen leiden meestal tot mannetjes, terwijl koelere temperaturen vrouwtjes produceren.
6. Zeer scherpe tanden
De tuatara heeft geen tanden zoals wij die kennen. Zijn kaken zijn bedekt met botachtige uitsteeksels die hij gebruikt om voedsel te verscheuren. Hij eet voornamelijk insecten, vogels en zelfs jonge tuatara’s.
7. Hij kan zijn staart afwerpen
Net als sommige hagedissen kan de tuatara zijn staart afwerpen als hij bedreigd wordt. Deze techniek helpt hem om aan roofdieren te ontsnappen, waarna de staart later weer aangroeit.
8. Een koudbloedige overlever
De tuatara gedijt goed in koele klimaten en kan actief blijven bij temperaturen rond de 5 graden Celsius, wat uitzonderlijk is voor een reptiel. Dit maakt hem perfect aangepast aan de koude nachten van Nieuw-Zeeland.
9. Bijna uitgestorven door mensen
Toen mensen Nieuw-Zeeland koloniseerden, brachten ze roofdieren zoals ratten mee, die zich voedden met tuatara-eieren. Hierdoor verdween de tuatara van het vasteland en overleefde hij alleen op geïsoleerde eilanden. Dankzij beschermingsprogramma’s is zijn populatie nu aan het herstellen.
10. Een symbool van Nieuw-Zeeland
De tuatara wordt gezien als een nationaal symbool van Nieuw-Zeeland en vertegenwoordigt de unieke biodiversiteit van het land. Hij speelt ook een belangrijke rol in de Māori-cultuur, waarin hij vaak wordt beschouwd als een bewaker van kennis.
