Libellen zijn betoverende wezens die vaak worden geassocieerd met sierlijkheid en snelheid. Ze hebben een uniek uiterlijk en indrukwekkende vliegvaardigheden, wat ze tot een van de meest herkenbare en geliefde insecten maakt. Maar er is veel meer te ontdekken over deze fascinerende vliegers.
1. Libellen bestaan al meer dan 300 miljoen jaar
Libellen behoren tot een van de oudste insectensoorten op aarde. Fossielen van prehistorische libellen laten zien dat ze al meer dan 300 miljoen jaar bestaan. In de prehistorie waren sommige libellen enorm groot, met een spanwijdte tot wel 70 centimeter, wat hen destijds tot de grootste vliegende insecten maakte.
2. Ze hebben een fascinerende metamorfose
Net als vlinders ondergaan libellen een volledige metamorfose. Ze beginnen hun leven als eitjes die in het water worden gelegd. Wanneer de eitjes uitkomen, ontwikkelen de larven (nimfen) zich in het water en blijven daar vaak enkele maanden tot meerdere jaren. Pas als ze volwassen worden, kruipen ze uit het water en ondergaan ze een laatste vervelling waarbij ze hun vleugels krijgen en een volledig nieuwe fase in hun leven starten.
3. Uitstekende jagers
Libellen zijn uitzonderlijke jagers, zowel in hun larvale stadium als wanneer ze volwassen zijn. In het water jagen de nimfen op kleine vissen, kikkervisjes en andere insectenlarven. Volwassen libellen vangen prooien zoals muggen, vliegen en andere kleine insecten in de lucht. Ze hebben een succespercentage van ongeveer 95% bij het vangen van hun prooi, wat hen tot een van de meest efficiënte jagers in het dierenrijk maakt.
4. Ze kunnen in alle richtingen vliegen
Libellen zijn verbazingwekkend goede vliegers. Ze kunnen vooruit, achteruit, zijwaarts en zelfs ondersteboven vliegen. Dit komt door hun unieke vleugelstructuur: in tegenstelling tot veel andere insecten kunnen libellen elk paar vleugels onafhankelijk van elkaar bewegen. Dit stelt hen in staat om scherpe wendingen te maken en razendsnel van richting te veranderen, waardoor ze zeer wendbaar zijn in de lucht.
5. Snelheidsduivels in de insectenwereld
Libellen staan bekend om hun snelheid. Sommige soorten kunnen snelheden van wel 50 kilometer per uur bereiken, wat hen tot een van de snelste vliegende insecten maakt. Hun snelheid, gecombineerd met hun wendbaarheid, maakt hen perfecte luchtoverheersers in hun natuurlijke habitat.
6. Ze hebben een bijzonder gezichtsvermogen
Libellen hebben verbazingwekkende ogen die hen een bijna volledig gezichtsveld geven. Hun ogen bestaan uit duizenden facetten, elk met een eigen lens. Dit stelt hen in staat om bewegingen te detecteren vanuit bijna elke richting, wat essentieel is bij het jagen op prooien of het ontwijken van roofdieren. Met hun samengestelde ogen kunnen ze kleuren en zelfs UV-licht zien.
7. Libellen kunnen zeer territoriaal zijn
Mannetjeslibellen staan erom bekend dat ze territoriaal kunnen zijn, vooral tijdens het broedseizoen. Ze verdedigen hun stukjes water fel tegen andere mannetjes om de beste plekken te behouden voor het aantrekken van vrouwtjes. Het gevecht tussen mannetjes kan indrukwekkend zijn, waarbij ze elkaar achterna zitten en proberen te verdrijven met hun vliegkunsten.
8. Ze leven het grootste deel van hun leven onder water
Hoewel we vaak denken aan de sierlijke volwassen libellen die boven het water zweven, brengen libellen het grootste deel van hun leven door als nimfen in het water. Dit stadium kan variëren van enkele maanden tot meerdere jaren, afhankelijk van de soort en de omgeving. In dit stadium zijn ze ook geduchte jagers, die zich voeden met kleine waterdieren.
9. Ze helpen om de muggenpopulatie te beheersen
Libellen spelen een belangrijke rol in het beheersen van de muggenpopulatie. Zowel de larven als de volwassen libellen jagen op muggen en andere kleine vliegende insecten, waardoor ze bijdragen aan het verminderen van het aantal muggen in hun leefgebied. Een enkele libel kan dagelijks honderden muggen vangen, wat ze tot een natuurlijke vorm van ongediertebestrijding maakt.
10. Ze komen over de hele wereld voor
Libellen zijn wijdverspreid en komen op elk continent voor, behalve op Antarctica. Er zijn meer dan 5.000 soorten libellen die in verschillende habitats leven, van tropische regenwouden tot koele bergachtige streken. Ze zijn te vinden in zowel stilstaand als stromend water, en in sommige gevallen maken ze indrukwekkende migraties, net als sommige vogels.
11. Sommige libellen maken lange migraties
Net als trekvogels maken sommige libellensoorten indrukwekkende migraties. Een van de meest opmerkelijke voorbeelden is de wereldzwerver, een soort libel die duizenden kilometers aflegt tijdens zijn migratie over oceanen en continenten. Deze migraties worden vaak gedreven door seizoensgebonden veranderingen in hun leefomgeving.
14. Ze hebben een fascinerende paringsdans
Het paringsproces van libellen is net zo ingewikkeld als hun vliegkunsten. Mannetjes en vrouwtjes voeren een paringsdans uit in de lucht, waarbij ze in verschillende vormen vliegen en elkaar achternazitten. Uiteindelijk vormen ze samen een “paringswiel”, waarbij het mannetje het vrouwtje bij haar nek grijpt en haar zaad overdraagt.
