Het woord ‘anaconda’ roept onwillekeurig beelden op van een schrikwekkende reuzenslang die in het water leeft en onschuldige slachtoffers met huid en haar in één keer opschrokt. Hollywood droeg met de Anaconda films veel bij tot dit angstaanjagende beeld. Vele straffe verhalen over de reuzenslang zijn sterk overdreven, maar je kunt de anaconda niet direct een troeteldier noemen. Het dier mag dan niet de langste slang zijn op aarde (de netpython wordt nog langer), maar het is wel de zwaarste slangensoort. Hieronder zetten we een tiental feiten over de anaconda op een rijtje.
Het grootste exemplaar
De grootste anaconda die ooit aan wal werd gebracht, was 8.5 meter lang en woog 227 kilo. Gemiddeld heeft het dier een lengte van zo’n 3 tot 6 meter. Een volwassen anaconda van 6 meter lengte kan wel 200 kilogram zwaar worden. Zijn diameter bedraagt gemiddeld 30 centimeter. Je wilt zo’n beest absoluut niet rond je lichaam hebben hangen… De vrouwtjes zijn overigens veel langer en zwaarder dan de mannetjes: zij moeten immers de eieren in hun lichaam meezeulen. De netpython is de langste slang op onze aardbol: deze soort kan wel meer dan 8 meter lang worden. (foto is niet de grootste anaconda ooit)
De Eunectes murinus
Daniel10ortegaven/wikicommons
Zoals bij vele wetenschappelijke benamingen, gebruikten onderzoekers Griekse woorden om de soort te benoemen. De wetenschappelijke benaming van de anaconda luidt ‘Eunectes murinus’. ‘Eunectes ‘ betekent ‘goede zwemmer’, en dat is de anaconda ongetwijfeld. Wegens zijn gewicht en lengte is deze reuzenslang niet zo snel op het land, maar des te sneller in het water. De reuzenslang kan overigens zijn adem 10 minuten lang inhouden onder water. Het woord ‘murinus’ geeft aan dat de anaconda ook muizen eet. Het liefst van al verslindt de slang echter veel grotere prooien. Op zijn menu staan vooral capibara’s, herten, schapen, schildpadden en eenden. Het woord ‘anaconda’ is niet afkomstig van het Grieks, maar van het Tamil woord ‘anaikolra’. Dit woord betekent ‘olifantendoder’, hoewel het heel onwaarschijnlijk is dat een anaconda een olifant zou kunnen doden.
Tien jaar of ouder
Bernard DUPONT/flickr
Ze worden best wel oud, de anaconda’s. Gemiddeld bedraagt hun leeftijd in de natuur zo’n 10 tot 20 jaar. In gevangenschap bereiken ze soms de gezegende ouderdom van 30 jaar. Pasgeboren anaconda’s (inderdaad: anaconda’s zijn levendbarend!) zijn gemiddeld 80 centimeter lang. Jonge anaconda’s groeien snel in de eerste twee tot drie jaar van hun leven. Ook op latere leeftijd blijven ze doorgroeien, zij het aan een veel trager tempo.
Leefgebied van de anaconda
Dave Lonsdale/wikicommons
Maak je niet ongerust: in onze contreien ga je de anaconda niet snel tegenkomen (tenzij er eentje ontsnapt is uit een dierentuin). De reuzenslang leeft in het Amazonegebied en komt ook voor in rivieren en moerassen in de noordelijke delen van Zuid-Amerika. Om het dier in zijn natuurlijke habitat te zien, moet je naar Brazilië, Bolivia, Ecuador, Peru, Paraguay, Venezuela of Guyana. Ook op Trinidad leven anaconda’s.
Niet giftig, wel scherpe tanden
ferkel/flickr
De beet van de anaconda is niet giftig, maar dat maakt het beest niet minder gevaarlijk. Zijn scherpe tanden gebruikt hij om zijn prooi vast te houden in zijn bek. Intussen wikkelt hij zijn lange lijf rond zijn prooi en wurgt of plet op die manier zijn slachtoffer. Nadien slokt hij zijn prooi in één geheel op. Er zijn leukere manieren om aan je einde te komen…
Ook mensen op het menu?
Een anaconda kan zijn bek 180 graden openen. Dit betekent dat hij theoretisch ook mensen zou kunnen verzwelgen, vooral kinderen dan. Anders dan de Hollywoodfilms ons willen doen geloven, bestaat er geen enkel bewijs dat een mens ooit door een anaconda werd opgegeten. De reuzenlang maakt het zich graag gemakkelijk en geeft de voorkeur aan prooien die zich niet te veel verzetten. Het beest moet al bijna uitgehongerd zijn alvorens het mensen aanvalt.
Een uitgebreid menu
Hoewel ze normaal niet op mensen jagen, zijn anaconda’s niet direct kieskeurige eters. Ze vreten van alles en nog wat, zowel zoogdieren, vissen, vogels, reptielen als amfibieën. Nadat een anaconda een flinke maaltijd heeft opgeschrokt, kan hij weer een maand of langer zonder eten. De capibara, een knaagdier dat veel voorkomt in waterrijke gebieden in Zuid-Amerika, is zijn voornaamste slachtoffer. Daarnaast verzwelgt de anaconda ook nog tapirs en zelfs jaguars en kaaimannen. De soort maakt zich bovendien schuldig aan kannibalisme: nadat ze hun jongen gebaard hebben, eten vrouwtjes weleens kleinere mannelijke anaconda’s…
Vreemde paringsgewoonten
Om te paren met een vrouwtje moeten de mannelijke anaconda’s flink wat moeite doen en veel geduld uitoefenen. Over het algemeen zijn er veel mannetjes die met hetzelfde vrouwtje willen paren. De mannelijke kandidaten kronkelen zich rond het vrouwtje en vormen zo een ‘paringsbal’. Zo’n paringsbal kan wel 12 mannetjes (en natuurlijk één vrouwtje) bevatten. Het sterkste mannetje wringt zich uiteindelijk in de juiste positie om met het vrouwtje te paren.
Levendbarend
Vele slangen leggen eieren, maar een vrouwelijke anaconda baart haar jongen. Het vrouwtje draagt gedurende 8 tot 12 weken circa 20 tot 80 bevruchte eieren in haar lichaam. Tijdens haar ‘zwangerschap‘ gaat het vrouwtje niet op jacht en eet al die tijd dus niets, uit schrik om haar jongen te verliezen. Als de eieren uitkomen, verlaten ze het lichaam van de moeder en zo komen de jongen ter wereld. Pasgeboren anaconda’s zijn onmiddellijk zelfstandig en gaan meteen op jacht. De moeder kijkt er verder niet meer naar om.
De vijanden van de anaconda
Fernando Flores/flickr
Kleine en jonge anaconda’s moeten afrekenen met natuurlijke vijanden zoals vossen, kaaimannen, hagedissen, vogels en, inderdaad, volwassen anaconda’s. Volwassen exemplaren daarentegen hebben weinig of geen natuurlijke vijanden. De soort heeft nog het meest te lijden onder de mens, die het leefgebied van de reuzenslang steeds maar kleiner maakt. Er wordt ook wel op anaconda’s gejaagd omwille van de begeerde slangenhuid. En, geloof het of niet, sommige exemplaren neemt men gevangen om als… huisdier te dienen. In de meeste landen zijn deze praktijken gelukkig wettelijk verboden.