De diepzee is een van de meest mysterieuze en extreme omgevingen op aarde. Onder een diepte van 200 meter, waar geen zonlicht meer doordringt, leven enkele van de meest vreemde en buitenaardse wezens die onze planeet rijk is. Deze dieren hebben zich gedurende miljoenen jaren aangepast aan de koude temperaturen, immense druk en volledige duisternis van hun leefomgeving. Dankzij wetenschappelijke expedities hebben we nu een beter beeld van deze fascinerende diepzeewezens. Laten we een kijkje nemen bij enkele van de meest bizarre creaturen die in de duisternis van de oceaan leven.
De viperfish (Chauliodus) is een diepzeevis die vooral opvalt door zijn lange, naaldscherpe tanden. Deze vis leeft op een diepte tussen de 200 en 1.000 meter en is uitgerust met lichtgevende organen die langs zijn lichaam lopen. De viperfish gebruikt deze organen om prooien aan te trekken in de duisternis. Wanneer een nietsvermoedend dier dichtbij komt, klapt de viperfish zijn enorme mond open om zijn prooi in een val van scherpe tanden te sluiten.
2. De mystieke franjehaai
De franjehaai (Chlamydoselachus anguineus) ziet eruit als een kruising tussen een haai en een paling. Hij heeft een lang, slangachtig lichaam en zijn kieuwopeningen lijken op franjes, wat hem zijn naam geeft. Deze haai zwemt door zijn lichaam als een slang heen en weer te bewegen. Hoewel de franjehaai zeldzaam is, is hij verspreid over verschillende diepe zeeën en voedt hij zich voornamelijk met inktvis.
3. Reuzenzeespinnen met gigantische poten
Reuzenzeespinnen (Colossendeis) lijken op gewone spinnen, maar hun poten kunnen net zo breed worden als een dinerbord. Ze leven op de oceaanbodem in de Arctische en Antarctische wateren, soms tot wel 4.000 meter diep. Deze spinnen hebben hun vitale organen in hun lange, dunne poten en gebruiken een buisachtige mond om prooien zoals anemonen en sponzen op te zuigen.
4. Koekjessnijder
De koekjessnijder (Isistius brasiliensis) heeft zijn naam te danken aan zijn unieke jachtmethode: hij snijdt perfecte cirkels uit het vlees van grotere dieren zoals dolfijnen, haaien en zelfs onderzeeërs. Deze kleine haai (ongeveer 50 cm lang) hecht zich met zijn zuiglips vast aan zijn prooi en gebruikt zijn vlijmscherpe tanden om een ronde hap uit het vlees te snijden.
5. De schattige dumbo-octopus
NOAA Okeanos Explorer
De dombo-octopus (Grimpoteuthis), genoemd naar de Disney-olifant vanwege de vinnen die eruitzien als oren, leeft dieper dan welke andere bekende octopus dan ook. Ze zwemmen op diepten van meer dan 4.000 meter en gebruiken hun “oren” om zich gracieus door het water te bewegen. Ondanks hun vriendelijke uiterlijk zijn deze octopussen bedreven jagers die jagen op kleine dieren zoals slakken en wormen.
6. Draakvis: Een angstaanjagend roofdier van de diepte
Edith Widder/HBOI –
De draakvis (Stomiidae) heeft een griezelige, open kaak vol met vlijmscherpe tanden. Vrouwtjes hebben lange, doorzichtige tanden en een lichtgevende baard aan hun kin om prooien aan te trekken. Met een lichaam dat licht kan produceren, gebruiken deze vissen bioluminescentie om te communiceren en te jagen op diepten tot 4.500 meter.
7. Zeeslakken die als engelen door het water vliegen
Zee-engelen (Gymnosomata) zijn een groep zwemslakken die zich met vleugelachtige structuren door het water voortbewegen. Deze gelatineuze wezens kunnen tot 8 cm lang worden en jagen op kleinere, schelpachtige slakken genaamd zeevlinders. Ze leven op diepten tot 600 meter en zijn doorzichtig, waardoor hun interne organen zichtbaar zijn.
8. De mysterieuze lantaarnvis
De lantaarnvis (Myctophidae) is een klein, lichtgevend wonder van de diepzee. Met meer dan 245 soorten, maakt deze vis ongeveer 60% van alle diepzeevissen uit. Ze gebruiken hun lichtorganen om te communiceren en zich te camoufleren, zodat ze zich kunnen verbergen voor roofdieren.
9. De Koboldhaai
De Koboldhaai (Mitsukurina owstoni) lijkt zo uit een horrorfilm te komen met zijn lange snuit en uitklapbare kaken. Deze zeldzame haai leeft diep in de oceanen en voedt zich met inktvissen en schaaldieren. Hij gebruikt zijn snuit om veranderingen in elektrische velden te detecteren en schiet zijn kaken naar voren om prooi te vangen.
10. Reuzenpissebed
De reuzenisopod (Bathynomus giganteus) is een diepzeeversie van de pissebed die we op het land vinden, maar dan veel groter. Deze gigantische kreeftachtige, die wel 40 cm lang kan worden, leeft op diepten tot 7.000 meter in de oceanen. Isopoden zwerven over de oceaanbodem op zoek naar voedsel zoals dode vissen en walvissen die naar de bodem zijn gezonken. Hun vermogen om voedsel te scavenge op de zeebodem, gecombineerd met hun afmetingen, maakt ze een opmerkelijk voorbeeld van diepzeegigantisme.
11. De vampierinktvis
De vampierinktvis jaagt niet, wat je door de naam zou verwachten, op bloed, maar voedt het zich met “mariene sneeuw” – kleine deeltjes organisch materiaal die naar de oceaanbodem drijven. Deze inktvis leeft op diepten van meer dan 600 meter en gebruikt zijn grote ogen en webbed armen om zijn voedsel te verzamelen. Als hij zich bedreigd voelt, trekt hij zijn armen over zijn lichaam, wat hem een vampierachtige cape geeft.
12. De Macropinna microstoma met doorzichtige kop
Kim Reisenbichler/CC BY-SA 4.0
De barreleye-vis (Macropinna microstoma) is een van de meest fascinerende diepzeedieren dankzij zijn doorzichtige hoofd. Deze vis leeft op een diepte van 600 tot 800 meter in de Noord-Pacifische Oceaan. De barreleye heeft buisvormige ogen die omhoog kunnen kijken door zijn doorzichtige schedel om prooien te detecteren. Dit unieke aanpassingsvermogen helpt hem overleven in de bijna totale duisternis van de diepzee.
13. De Magnapinna
De bigfin-inktvis (Magnapinna) is een van de zeldzaamste en minst begrepen wezens in de diepzee. Deze inktvissen hebben tentakels die tot wel 20 keer langer zijn dan hun lichaam, waardoor ze een totale lengte van 6 meter kunnen bereiken. Ze zijn voor het eerst ontdekt op een diepte van 6.000 meter en we weten nog weinig over hun gedrag.
14. Johnsons hengelvis
De Johnsons hengelvis (Melanocetus johnsonii) is een van de meest iconische diepzeedieren, bekend om het lichtgevende “hengel” dat bovenop zijn kop zit om prooien aan te trekken. Deze vis leeft op diepten van 100 tot 4.500 meter en heeft een extreem roofzuchtig gedrag. Interessant is dat mannetjes veel kleiner zijn en zich letterlijk vastbijten aan vrouwtjes om hun hele leven als parasiet van hen te leven.
15. De groenlandhaai
De groenlandhaai (Somniosus microcephalus) is een van de langstlevende gewervelde dieren op aarde. Onderzoekers schatten dat deze haaien wel 500 jaar oud kunnen worden, wat hen tot de echte Methusalems van de oceaan maakt. Ze leven in de koudste wateren van de Atlantische en Arctische oceanen op diepten tot 4.000 meter en voeden zich waarschijnlijk voornamelijk met aas.
16. Bathysaurus ferox (Diepzee hagedisvis)
De diepzee-hagedisvis (Bathysaurus ferox) is een van de meest angstaanjagende roofdieren van de oceaanbodem. Met zijn scheermes-scherpe tanden en lange lichaam jaagt hij op elk dier dat in zijn buurt komt, inclusief andere hagedisvissen. Deze vis leeft op diepten tussen de 600 en 3.500 meter en heeft ogen die gevoelig zijn voor bioluminescentie.
De Lampocteis cruentiventer leeft op diepten tussen 250 en 1.500 meter en heeft een opvallende rode kleur, wat hem helpt om onzichtbaar te zijn voor roofdieren. Op deze diepten wordt rood licht geabsorbeerd, waardoor deze kwal effectief opgaat in de donkere omgeving.
18. Histioteuthis
De Histioteuthis heteropsis heeft twee ogen die dramatisch van grootte verschillen. Het linkeroog is veel groter en kijkt omhoog om licht van bovenaf te detecteren, terwijl het rechteroog, dat kleiner is, naar beneden kijkt om prooi op te sporen. Deze inktvis leeft op grote diepten en heeft een uniek zichtvermogen aangepast aan de duisternis van de diepzee.
19. Pseudoliparis swirei: Diepzeekampioen
DePseudoliparis swirei heeft het record voor de diepst levende vis ter wereld. Hij werd waargenomen op een diepte van meer dan 8.300 meter in de Izu-Ogasawara-trog bij Japan. Zijn gelatinachtige lichaam en het ontbreken van een zwemblaas maken hem perfect aangepast om te overleven onder de extreme druk van de diepzee.
20. De Crossota norvegica
De Crossota norvegica is een van de vreemdste kwalsoorten die in de diepzee te vinden zijn. Deze diep-rode kwal, die leeft op diepten van meer dan 1.000 meter in de Noordelijke IJszee, is klein van formaat, met een lichaamsbreedte van minder dan 2,5 cm. Hoewel weinig bekend is over zijn gedrag en voedingsgewoonten, maakt zijn helderrode kleur hem bijna onzichtbaar in de duisternis van de diepzee.
21. Zwarte veelvraat
De zwarte slokker (Chiasmodon niger) is een vissoort die gespecialiseerd is in het inslikken van prooien die veel groter zijn dan hijzelf. Deze mysterieuze vis, die leeft op diepten tussen 700 en 3.000 meter, heeft een extreem uitrekbare maag die hem in staat stelt prooien door te slikken die tot vier keer zijn eigen lengte en tien keer zijn gewicht zijn. Ondanks het feit dat deze vis zelden wordt gezien, spoelen soms dode exemplaren, met hun uitpuilende buik, op de oceaanbodem aan nadat hun reuzenmaaltijd hen fataal werd.
22. De beroemde Blobvis
Kerryn Parkinson/NORFANZ
De blobvis (Psychrolutes marcidus) is misschien wel een van de meest iconische en vreemde diepzeedieren die er zijn. Deze vis leeft op diepten tussen de 600 en 1.200 meter in de wateren rond Australië en Nieuw-Zeeland. Op deze diepten, waar de druk enorm is, heeft de blobvis een gelatineus lichaam dat is aangepast aan de hoge drukomstandigheden. Omdat hij geen zwemblaas heeft zoals de meeste vissen, gebruikt hij de dichtheid van zijn lichaam om net boven de zeebodem te zweven zonder veel energie te verbruiken.
Wat de blobvis echt beroemd heeft gemaakt, is zijn uiterlijk buiten het water. Wanneer hij uit zijn diepzeehabitat wordt gehaald, valt zijn gelatineachtige lichaam in elkaar, waardoor hij eruitziet als een “slappe” blob. Deze eigenschap heeft hem de informele titel “de lelijkste dier ter wereld” opgeleverd, hoewel hij in zijn natuurlijke omgeving een veel meer gestroomlijnd uiterlijk heeft.
Rachel Caauwe /wikicommons
De blobvis voedt zich met kleine dieren zoals kreeftachtigen en andere bodemorganismen door ze eenvoudigweg op te zuigen terwijl hij stil in het water zweeft.