Nederland is een klein maar divers land met een unieke fauna. Van water- en moerasdieren tot zoogdieren en vogels, Nederland biedt een thuis aan veel interessante diersoorten. In dit artikel beschrijven we een aantal hele bijzondere dieren die in Nederland voorkomen.
We sluiten af met endemische dieren in Nederland, oftewel dieren die alleen in Nederland voorkomen.
Edelhert
Je herkent het edelhert meteen aan zijn prachtige gewei, dat alleen bij de mannetjes voorkomt. Dit hert is de op één na grootste hertsoort van Europa.
In Nederland kom je edelherten voornamelijk tegen in het oosten en zuiden van het land. Zo zijn ze in grote getale aanwezig in natuurgebieden zoals de Oostvaardersplassen. Ook tijdens een wandeling of fietstocht door de Veluwe kan je deze dieren tegenkomen. Het Edelhert behoort tot de “Big Five” dieren van Nederland samen het wilde zijn, ree, das, en de vos.
Zeehond
In de waddenzee leven er twee soorten zeehonden, de gewone zeehond en de grijze zeehond.
De grijze zeehond wordt ook wel de kegelrob genoemd. Naast de Waddenzeek kun je deze soort in Nederland ook aantreffen in de Zeeuwse zoute wateren. Hij heeft een nogal exclusieve smaak en eet het liefst vissoorten als kabeljauw en zalm, wat hem niet geliefd maakt bij vissers.
De gewone zeehond leeft ook in de Waddenzee, en er leeft een kleine populatie in Zeeland. Bij laagwater zie je deze dieren vaak liggen zonnen op zandplaten. Misschien denk je dat de gewone zeehond altijd in de buurt van de kust blijft, maar daar vergis je je in. Onderzoek met zendertjes heeft aangetoond dat gewone zeehonden regelmatig uitstapjes maken naar open zee, tot meer dan 100 kilometer van de kust.
Lees hier nog 10 leuke zeehond weetjes.
Bever
De bever was ooit een inheemse soort in Nederland, maar verdween bijna volledig in de 19e eeuw als gevolg van overbejaging en habitatverlies. In de jaren 80 werd begonnen met het herintroduceren van bevers in Nederland. Er werden bevers uitgezet in verschillende delen van het land, waaronder de Biesbosch, de Gelderse Poort en de Weerribben.
Sindsdien is de beverpopulatie in Nederland aanzienlijk gegroeid en hebben bevers zich verspreid over verschillende delen van het land. Bevers zijn voornamelijk te vinden in de grote rivieren, zoals de Rijn, de Waal en de IJssel, en in gebieden met veel water, zoals de Biesbosch, de Oostvaardersplassen en de Weerribben.
Bevers zijn knaagdieren en hun leefgebied bestaat voornamelijk uit waterrijke gebieden met bomen en struiken. Ze bouwen dammen om het water op te stuwen en creëren zo hun eigen leefomgeving. Door de dammen en kanalen die ze bouwen, kunnen ze ook andere dieren en planten ondersteunen in hun habitat.
De bever is een beschermde diersoort in Nederland en het is verboden om ze te verstoren of te doden. Ze hebben echter wel invloed op het landschap en de waterhuishouding, wat soms tot conflicten kan leiden met menselijke activiteiten, zoals landbouw en infrastructuur. Er wordt daarom veel onderzoek gedaan naar manieren om menselijke activiteiten te integreren met beverpopulaties en hun habitat.
Dwergmuis
Waarom de dwergmuis een van de meest fascinerende dieren van Nederland is?
Het is de kleinste muis in Europa! Het is een zeldzame soort die voornamelijk voorkomt in het zuiden van het land, in de provincies Limburg en Noord-Brabant.
De dwergmuis leeft in graslanden, akkers en bosranden en is vooral ’s nachts actief. Het is een schuwe soort die zich goed kan verstoppen in het gras en in holle stengels van planten. Ze eten voornamelijk zaden en insecten.
De dwergmuis is een beschermde diersoort in Nederland. Hun aantal is de afgelopen decennia afgenomen door de intensivering van de landbouw en de vermindering van hun leefgebied. Er wordt dan ook hard gewerkt aan het beschermen en herstellen van hun habitat.
De das
Terug naar de “Big Five” van Nederland. De das is een inheemse diersoort in Nederland en is te vinden in bosrijke gebieden, landbouwgronden en langs de oevers van rivieren. Het is een nachtdier dat zich voedt met insecten, kleine zoogdieren, vogels en planten.
De das is een beschermde diersoort in Nederland. In de jaren 70 was de populatie bijna uitgestorven door intensieve jacht en habitatverlies. Gelukkig is de populatie in de afgelopen decennia weer gegroeid, mede door beschermingsmaatregelen en het herstel van leefgebieden.
Wilde Zwijn
Ook het Wile zwijn behoort tot onze eigen Big five. Ze komen vooral voor in de bossen en natuurgebieden van de Veluwe, de Meinweg en de Weerribben. Het is een omnivoor en voedt zich met grassen, kruiden, insecten, wortels, knollen en kleine dieren.
Het wilde zwijn is een beschermde diersoort in Nederland, maar de populatie neemt de laatste jaren sterk toe. Dit kan leiden tot overlast en schade aan landbouwgewassen en natuurgebieden. Daarom wordt er in sommige gebieden aan populatiebeheer gedaan, waarbij zwijnen worden afgeschoten om de populatie op een gezond niveau te houden.
Adder
Er komen in Nederland 3 slangensoorten voor, naast de adder ook nog de gladde slang en de ringslang. De adder is de enige gifslang die in Nederland voorkomt. De adder is te vinden in heidegebieden en heeft een karakteristiek zigzagpatroon op zijn rug.
De goudjakhals
Jakhalzen in Nederland? Ja echt, het is een relatief nieuwe diersoort in Nederland en komt nog maar zelden voor. De eerste waarneming van een goudjakhals in Nederland vond plaats in 2016, en sindsdien zijn er enkele meldingen van deze diersoort geweest in het oosten en zuiden van het land.
De goudjakhals lijkt op een kleine wolf en komt oorspronkelijk voor in delen van Europa, Azië en Afrika. Het is een omnivoor die zich voedt met kleine zoogdieren, vogels, insecten en planten.
Er is nog weinig bekend over hoe de goudjakhals zich zal ontwikkelen in Nederland en welke rol deze diersoort kan spelen in de Nederlandse natuur. Wel is duidelijk dat de goudjakhals een beschermde diersoort is en dat er maatregelen genomen worden om deze soort te beschermen en te monitoren.
Wolf
In de middeleeuwen kwamen wolven nog veel voor in Nederland, maar in de 19e eeuw werden ze vrijwel uitgeroeid. Sinds enkele jaren zijn er weer wolven in Nederland gespot, nadat ze vanuit Duitsland de grens overgestoken zijn.
Inmiddels zijn er meerdere roedels van wolven in Nederland gevestigd, voornamelijk op de Veluwe en in de Drentse bossen. Het gaat hierbij om de Europese wolf, een ondersoort van de wolf die voorkomt in Europa, Azië en Noord-Afrika.
Oehoe
De oehoe is een van de grootste uilen ter wereld en komt ook voor in Nederland. Het is een imposante vogel met een spanwijdte van meer dan 180 centimeter en een lengte van 60 tot 75 centimeter. De oehoe heeft een opvallend uiterlijk met grote oranje ogen en een grijsbruin verenkleed met zwarte vlekken.
Oorspronkelijk kwam de oehoe niet voor in Nederland, maar in de jaren ’70 van de vorige eeuw werden enkele broedparen uitgezet in de bossen van de Veluwe om de soort in Nederland te introduceren. Dit bleek een succesvolle actie te zijn en de oehoe heeft zich sindsdien in Nederland gevestigd. Tegenwoordig zijn er ongeveer 50 tot 60 broedparen in Nederland, voornamelijk op de Veluwe, maar ook in andere bosrijke gebieden.
Vos
De vos is een inheemse diersoort in Nederland en komt wijdverspreid voor in het hele land. Het is een roofdier dat behoort tot de familie van de hondachtigen en heeft een kenmerkende roodbruine vacht, een lange staart en spitse oren. Vossen zijn voornamelijk ’s nachts actief en jagen op kleine dieren zoals knaagdieren, konijnen, vogels en insecten.
In Nederland leven naar schatting ongeveer 120.000 vossen, voornamelijk in bosrijke gebieden, maar ook in stedelijke en landelijke gebieden. Vossen zijn goed aangepast aan het leven in de stad en worden vaak gezien in parken en tuinen, waar ze op zoek gaan naar voedsel. Omdat vossen zich gemakkelijk kunnen voortplanten en een groot aanpassingsvermogen hebben, wordt hun aantal niet gereguleerd door jacht in Nederland.
De vos speelt een belangrijke rol in het ecosysteem van Nederland, omdat het als roofdier bijdraagt aan de regulatie van de populaties van kleine dieren.
De otter
De otter is een inheemse diersoort die in Nederland voorkomt. Helaas was de populatie in de jaren ’80 bijna verdwenen door de verslechterde waterkwaliteit en de jacht op otters voor hun pels. Sinds de jaren ’90 is er echter veel geïnvesteerd in het herstel van de leefgebieden van de otter, waardoor de populatie langzaam maar zeker is gegroeid.
Otters leven voornamelijk in waterrijke gebieden, zoals rivieren, meren en moerassen. Ze voeden zich met vis en andere waterdieren en zijn voornamelijk ’s nachts actief. Otters zijn uitstekende zwemmers en kunnen wel 6 minuten onder water blijven.
Hermelijn
De hermelijn is een kleine roofdiersoort die van nature voorkomt in Nederland. Het dier is te herkennen aan zijn witte vacht in de winter en zijn bruine vacht in de zomer.
De hermelijn leeft voornamelijk in bosrijke gebieden, maar komt ook voor in moerassen, heidevelden en weilanden. Het dier is voornamelijk ’s nachts actief en jaagt vooral op kleine knaagdieren zoals muizen. In de winter verandert zijn vacht naar wit om zo beter te kunnen camoufleren in de sneeuw.
De hermelijn heeft een belangrijke functie in de Nederlandse natuur als roofdier, omdat het helpt om populaties van prooidieren in toom te houden. Ze staan op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten in Nederland omdat hun aantallen achteruitgaan. Dit komt voornamelijk door de veranderingen in het Nederlandse landschap, zoals de afname van geschikte leefgebieden en de toename van verkeer.
Purperreiger
De purperreiger is een zeldzame en opvallende vogel die in Nederland voorkomt. Het is een relatief kleine reigersoort die opvalt door zijn opvallende kleuren: een dieppaarse kleur op zijn rug en vleugels, en een witte buik. De purperreiger is voornamelijk te vinden in moerasgebieden en wetlands.
Hoewel de purperreiger in Nederland voorkomt, is het een kwetsbare soort met een beperkt aantal broedparen. De belangrijkste bedreiging voor deze vogel is verlies van leefgebied door onder andere veranderingen in het waterpeil, landbouw en infrastructuur. Er worden verschillende maatregelen genomen om de leefgebieden van de purperreiger te beschermen, zoals het creëren van geschikte broedgebieden en het stimuleren van een passend waterbeheer.
Flamingo
De flamingo wordt steeds vaker in Nederland wordt gespot. Deze roze vogels zijn afkomstig uit Zuid-Europa en Noord-Afrika en worden steeds vaker gezien in Nederlandse wetlands en moerasgebieden, zoals de Oostvaardersplassen.
De flamingo’s die in Nederland worden gezien, zijn voornamelijk trekvogels die in groepen reizen. Ze voeden zich met kleine kreeftachtigen en algen, die ze uit het water filteren met hun opvallende snavel. De flamingo’s in Nederland lijken zich hier goed te kunnen redden en er zijn zelfs al broedgevallen waargenomen.
Vuursalamander
De vuursalamander is een opvallende en kleurrijke amfibie die in Nederland voorkomt. Deze salamander heeft een zwart lichaam met opvallende gele vlekken en strepen. Ze komen voornamelijk voor in vochtige loofbossen en langs beken en rivieren.
Helaas is de populatie van vuursalamanders in Nederland sterk afgenomen als gevolg van de verslechterde waterkwaliteit en het verlies van geschikte leefgebieden. De vuursalamander is dan ook een beschermde diersoort in Nederland en er worden verschillende maatregelen genomen om deze soort te beschermen en hun leefgebied te herstellen.
Witsnuitdolfijn
De witsnuitdolfijn is een zeezoogdier dat ook in Nederland voorkomt. Het is een van de meest voorkomende dolfijnsoorten in de Noordzee en wordt soms waargenomen langs de kustlijn. Ze hebben een kenmerkende witte snuit en zijn ongeveer twee tot drie meter lang.
Witsnuitdolfijnen zijn sociale dieren en leven in groepen die variëren van enkele dieren tot wel honderden. Ze zijn zeer acrobatisch en kunnen indrukwekkende sprongen maken uit het water. Ze voeden zich met verschillende soorten vis en inktvis die ze vangen door hun snelle zwemvaardigheden en echolocatie te gebruiken.
Hoewel witsnuitdolfijnen vaak worden gezien in de Noordzee, worden ze toch als een bedreigde diersoort beschouwd. De belangrijkste bedreigingen zijn overbevissing, klimaatverandering, vervuiling en verstoring door menselijke activiteiten zoals scheepvaart en bouwwerkzaamheden. Om deze reden worden er maatregelen genomen om hun leefgebied te beschermen en hun aantal te behouden en te vergroten.
De boomkikker
Terwijl de meeste Nederlandse kikkers gewoon in sloten en vijvers leven, zoekt de boomkikker het hogerop. Deze kikkersoort leeft het liefste tussen de bladeren van een boom, wat een mooi beschut plekje is. Het is dan ook zeldzaam om een boomkikker in het wild te zien. Je herkent deze kikkersoort aan zijn egale groene kleur. Het lichaam van de boomkikker is ook uitzonderlijk glad.
Endemische dieren in Nederland
Grote Vuurvlinder (Lycaena dispar batava)
oorkomt in Nederland en enkele aangrenzende gebieden in Duitsland. De grote vuurvlinder is een zeldzame en bedreigde vlindersoort in Europa en de ondersoort Lycaena dispar batava is daarop geen uitzondering.
De vlinder heeft een kenmerkend uiterlijk met een fel oranjegele kleur en zwarte vlekken op de vleugels. De vlinder heeft een vleugelspanwijdte van ongeveer 4,5 centimeter. De rupsen van deze vlinder voeden zich uitsluitend met de bloemknoppen van de grote zuring, een plant die voornamelijk voorkomt in moerassige gebieden.
Lycaena dispar batava komt alleen voor in zeer specifieke habitat, namelijk in natte heidevelden en moerassen met grote zuring. Het aantal van deze vlinders is de afgelopen decennia drastisch afgenomen door veranderingen in het landschap en het verlies van hun leefgebied. In Nederland worden verschillende maatregelen genomen om de grote vuurvlinder en de ondersoort Lycaena dispar batava te beschermen, zoals het herstellen van geschikt leefgebied en het monitoren van de populaties.
Noordse woelmuis (Microtus oeconomus arenicola)
Microtus oeconomus arenicola is een ondersoort van de Noordse woelmuis die voornamelijk voorkomt in de duinen langs de Nederlandse kust. Deze woelmuis heeft een grijsbruine vacht en een stompe snuit. Het zijn kleine dieren met een lichaamslengte van ongeveer 10 tot 12 centimeter en een gewicht van maximaal 40 gram.
De Noordse woelmuis is een belangrijke prooi voor verschillende roofdieren in de duinen, zoals de vos, de hermelijn en de buizerd. Het is een uitstekende graafmachine en het graaft complexe tunnelsystemen in de duinen. Deze tunnels bieden bescherming tegen roofdieren en bieden een veilige plek om voedsel op te slaan.