De luipaard, ook wel panter genoemd, moet je niet verwarren met een jachtluipaard. Die laatste is het snelste dier op het land ter wereld, terwijl de luipaard door zijn stevigere bouw het tijdens de jacht meer van het verrassingselement moet hebben. Ook het patroon in de vacht is anders en zo zijn er nog wat verschillen. Het jachtluipaard ga je dus niet tegenkomen in dit lijstje, maar welke ondersoorten van de luipaard bestaan er wel?
Afrikaanse luipaard (Panthera pardus pardus)
Wie had gedacht dat een groot leefgebied weleens een nadeel zou kunnen zijn? De Afrikaanse luipaard komt voor in beschermde gebieden in ‘Sub-Saharisch Afrika’, de landen die ten zuiden van de Sahara liggen. Het leefgebied van deze katachtigen wordt kleiner, maar is nog wel zo groot dat de luipaarden die er nog zijn zo verspreid leven dat ze maar moeilijk met elkaar in contact komen. Daarom staat de Afrikaanse luipaard nu te boek als ‘kwetsbaar’. De Afrikaanse luipaard komt in vele verschijningsvormen voor, afhankelijk van waar de dieren leven. Dit loopt uiteen van woestijn tot regenwoud. De eetgewoontes van de Afrikaanse luipaard zijn nogal apart. Wanneer hij een prooi heeft gevangen, zoals een gnoe, antilope of knobbelzwijn, sleept hij deze vaak een boom in om zo ongestoord te kunnen eten.
Indische panter (Panthera pardus fusca)
Waarom is het een Indische panter en geen Indische luipaard? Dit heeft te maken met geografie. Over het algemeen geldt dat we de ondersoorten die in Afrika voorkomen met luipaard aanduiden en gebruiken we panter voor Aziatische dieren, maar dit is geen wet van Meden en Perzen. Het zal geen verrassing zijn dat de Indische panter voorkomt in India, maar daarnaast kun je dit dier ook tegenkomen in Bhutan, Nepal en delen van Pakistan. Hij leeft hier in bosachtige omgevingen, zoals het regenwoud, loof- en naaldbossen.
Javaanse panter (Panthera pardus melas)
De Javaanse panter is zeer zeldzaam en ernstig bedreigd. Deze ondersoort komt alleen voor op het Indonesische eiland Java, waar het (versnipperde) leefgebied van dit dier geschat wordt op 2.267 tot 3.277 km². Naar schatting leven er nog zo’n 250 volwassen dieren op het eiland en de Javaanse panter is hier de laatste grote katachtige, na het uitsterven van de Javaanse tijger.
Arabische luipaard (Panthera pardus nimr)
Met zijn 30 kilo is de Arabische luipaard het lichtgewicht onder deze diersoort. Ook deze soort is ernstig bedreigd en nergens leeft een groep van meer dan vijftig dieren. Deze ondersoort komt voor op het Arabisch schiereiland, dat ook wel bekend staat als Arabië. De grootste groep Arabische luipaarden leeft in het Dhofargebergte in Oman en daarnaast komen er populaties voor in Israël en Jemen. Vroeger leefden deze katachtigen ook in onder andere Egypte en Jordanië, maar hier is de ondersoort waarschijnlijk uitgestorven.
Anatolische panter (Panthera pardus tulliana)
Uitgestorven of niet? Dat is de vraag. De waarnemingen van een Anatolische luipaard dateren alweer van enkele tientallen jaren geleden, als je tenminste een door een jager in 2013 doodgeschoten dier niet meetelt. Dat was waarschijnlijk een Perzische panter, een katachtige die niet langer als aparte ondersoort wordt beschouwd, maar onder de Anatolische luipaard is geschaard. In Noord-Anatolië werden tussen 1993 en 2002 door onderzoekers nog aanwijzingen gevonden dat er hoog in het Pontisch gebergte luipaarden leefden.
Amoerpanter (Panthera pardus orientalis)
De amoerpanter wordt ook wel Siberisch luipaard genoemd. Deze ernstig bedreigde ondersoort leeft het meest noordoostelijke van alle luipaarden, onder andere in het noorden van Noord-Korea en in sommige delen van Rusland. In 2007 werden er nog maar circa dertig exemplaren van deze katachtige in het wild geteld. Gelukkig trok Rusland zich het lot van deze prachtige roofdieren aan en opende in 2012 ‘Land of the Leopard National Park’. In 2013 was de populatie bijna verdubbeld tot ongeveer vijftig dieren. Niet alleen amoerpanters vinden een veilig onderkomen in het natuurpark; ook andere (bedreigde) diersoorten als de Siberische tijger en de Euraziatische lynx leven hier. Nog een leuk weetje over de amoerpanter: het is een uitstekende springer die wel drie meter hoog komt en horizontaal twee keer zijn eigen lengte kan springen.
Achterindische panter (Panthera pardus delacouri)
Zwarte panters zijn anders dan je misschien denkt geen aparte ondersoort van de luipaard. De zwarte kleur komt door melanisme, het tegenovergestelde van albinisme. In Afrika komt deze ‘afwijking’ nauwelijks voor, maar bij de Aziatische ondersoorten zie je het vaker. Zo ook bij de Achterindische panter. Vooral de dieren die in het dichtbegroeide regenwoud leven, hebben voordeel bij hun zwarte (schut)kleur. De Achterindische panter leeft op het vasteland in het zuidoosten van Azië en het zuiden van China.
Sri Lankaanse panter (Panthera pardus kotiya)
De Sri Lankaanse panter komt alleen in de gelijknamige eilandstaat voor. Hier leeft hij wel in verschillende omgevingen, zoals de jungle, maar ook hooggelegen bossen. Dit roofdier heeft vooral inheemse diersoorten op zijn menu staan, zoals het axishert en de muntjak. Ook deze ondersoort wordt ernstig bedreigd, met name door ontbossing.
En de sneeuwpanter en de nevelpanter dan?
Ondanks de namen van de sneeuwpanter en de nevelpanter zijn ze geen ondersoort van de panter. De sneeuwpanter behoort wel tot de “Panthera”, maar zijn ze genetisch meer verwant aan de tijger dan aan een luipaard. Hier kwamen onderzoekers achter in 2010 na DNA onderzoek.. De Nevelpanter behoort tot het geslacht “Neofelis”.